September 12, 2025
Ontdek hoe je een winst en verliesrekening opstelt voor jouw bedrijf. Leer de basisprincipes en verbeter je financiële inzicht. Lees nu de gids!
De winst en verliesrekening is een van de belangrijkste financiële overzichten voor ondernemers. Het laat in één oogopslag zien wat je in een bepaalde periode hebt verdiend en uitgegeven. Samen met de balans vormt het de kern van je jaarrekening. Winst en verliesrekeningen zijn essentieel voor ondernemers om inzicht te krijgen in de financiële gezondheid van hun bedrijf.
In dit artikel lees je hoe je een verliesrekening opstellen kunt, welke modellen er bestaan (zoals het categorale model en het functionele model, die verschillende categorieën van opbrengsten en kosten onderscheiden), en wanneer een verliesrekening verplicht is. Ook geven we een verliesrekening voorbeeld en een voorbeeld van een winst, bespreken we posten zoals incidentele baten en categorale winst, en leggen we uit hoe je eenvoudig een verliesrekening maken kunt.
.svg)
Een winst en verliesrekening – ook wel resultatenrekening of exploitatierekening genoemd – is een overzicht van de baten en lasten van je onderneming in een bepaalde periode, meestal een boekjaar. Het laat zien hoeveel omzet je hebt behaald en welke kosten daar tegenover staan, zodat duidelijk wordt of je onderneming winst of verlies heeft gemaakt.
Een verliesrekening ziet eruit als een gestructureerd overzicht waarin alle opbrengsten en kosten per categorie worden weergegeven, zodat je eenvoudig het financieel resultaat van een bepaalde periode kunt beoordelen.
Waar de balans een momentopname geeft van je bezittingen, schulden en eigen vermogen, laat de winst en verliesrekening juist de prestaties over een langere periode zien. Het gaat om de opbrengsten en kosten die je in dat jaar hebt geboekt, inclusief incidentele baten of bijzondere lasten. In de winst- en verliesrekening wordt onderscheid gemaakt tussen gewone en buitengewone posten, zodat duidelijk is welke resultaten uit de reguliere bedrijfsvoering komen en welke uit incidentele of uitzonderlijke gebeurtenissen voortvloeien.
Het doel van de winst en verliesrekening is om inzicht te geven in de financiële gezondheid van de onderneming. Met een verliesrekening kun je inzicht krijgen in je financiële situatie en afwijkingen analyseren. Het resultaat – winst of verlies – is bovendien bepalend voor de belasting die je moet betalen, bijvoorbeeld bij de aangifte inkomstenbelasting of vennootschapsbelasting.
Kortom: de winst en verliesrekening is een onmisbaar instrument om te begrijpen hoe je bedrijf er financieel voor staat en om verantwoording af te leggen aan de Belastingdienst of andere stakeholders.
Incidentele baten zijn opbrengsten die niet uit de normale bedrijfsvoering voortkomen en zijn geen betrouwbare indicator voor toekomstige uitgaven of resultaten.
Buitengewone baten en lasten zijn posten die voortkomen uit uitzonderlijke of eenmalige gebeurtenissen. Het saldo hiervan vormt het buitengewoon resultaat, dat inzicht geeft in de niet-recurrente financiële effecten buiten de reguliere bedrijfsvoering.
Het verliesrekening opstellen begint met het verzamelen van alle inkomsten en uitgaven van je onderneming in een bepaalde periode. Deze gegevens gebruik je om de winst en verliesrekening overzichtelijk op te bouwen.
Tip: Heb je hulp nodig bij het opstellen van de winst en verliesrekening? Overweeg dan een financieel adviseur in te schakelen.
Een verliesrekening bestaat doorgaans uit:
Voor grotere ondernemingen is het verliesrekening verplicht om dit overzicht jaarlijks in te dienen als onderdeel van de jaarrekening. Ook kleinere ondernemers, zoals zzp’ers, zijn niet verplicht om te publiceren, maar doen er verstandig aan zelf een verliesrekening op te stellen. Het geeft namelijk inzicht in je verliesrekening winst en helpt bij je aangifte inkomstenbelasting.
Kortom: de basis van de verliesrekening is een duidelijk overzicht van opbrengsten en kosten, waarmee je kunt zien of je onderneming in de plus of in de min draait.
Een winst en verliesrekening maken kan op verschillende manieren. De meestgebruikte modellen zijn het categorale model en het functionele model. Beide geven inzicht in de resultaten, maar de indeling verschilt.
In het categorale model worden de opbrengsten en kosten gegroepeerd per soort. Voorbeelden zijn:
Dit model is overzichtelijk en wordt vaak gebruikt bij kleinere ondernemingen. Het maakt goed duidelijk welke kostenposten het zwaarst drukken op je resultaat.
In het functionele model worden kosten niet naar soort, maar naar functie verdeeld. Denk aan:
Dit model sluit beter aan bij grotere ondernemingen en internationale verslaggeving, omdat het meer inzicht geeft in de kostenstructuur van verschillende bedrijfsfuncties.
Voor kleine ondernemers en zzp’ers is het categorale model vaak de meest praktische keuze. Het functionele model kan interessant zijn als je meerdere afdelingen hebt of internationaal rapporteert.
Kortom: welk model je ook kiest, een duidelijke structuur maakt je verliesrekening gemakkelijk te begrijpen en helpt bij het analyseren van je financiële resultaten. Met beide modellen kun je bovendien resultaten over verschillende periodes met elkaar vergelijken, zodat je trends en ontwikkelingen in je bedrijf beter inzichtelijk maakt.
De uitkomst van een winst en verliesrekening laat zien of je onderneming een positief resultaat of een verlies heeft behaald in een bepaalde periode. Dit wordt ook wel de verliesrekening winst genoemd.
Door deze resultaten te analyseren kun je gericht werken aan het behalen van een hoger winstpercentage, omdat je inzicht krijgt in welke factoren de winst beïnvloeden.
Dit inzicht is essentieel om te beoordelen of je onderneming financieel gezond is. Het laat zien of je bedrijfsmodel winstgevend is en of je kostenstructuur in balans is met je inkomsten.
Kortom: de winst en verliesrekening geeft cruciale waardevolle informatie over de financiële gezondheid van je onderneming en is onmisbaar voor goed ondernemerschap.
Naast de gewone bedrijfsopbrengsten en -kosten spelen ook incidentele baten en de berekening van de categorale winst een rol in de winst en verliesrekening.
Dit zijn opbrengsten die niet uit de normale bedrijfsvoering voortkomen. Denk bijvoorbeeld aan:
Hoewel incidenteel, moeten deze baten wel op de winst en verliesrekening worden opgenomen, omdat ze invloed hebben op de totale winst.
De categorale winst wordt berekend door alle baten en lasten per categorie op te tellen. Hierbij kijk je dus naar de opbrengsten en kosten zoals die in het categorale model zijn ingedeeld. Dit geeft inzicht in welke posten bijdragen aan de winst en welke juist zwaar drukken op het resultaat.
Kortom: het opnemen van incidentele baten en het analyseren van de categorale winst helpt je om een realistischer beeld te krijgen van de resultaten van je onderneming, los van de dagelijkse bedrijfsvoering.
Een winst en verliesrekening maken lijkt ingewikkeld, maar met een goed voorbeeld wordt het vaak duidelijker. Hieronder zie je hoe de belangrijkste posten staan in een eenvoudige verliesrekening voorbeeld.
Opbrengsten
Kosten
Resultaat
Met dit stappenplan wordt een verliesrekening op te stellen een stuk eenvoudiger, ook zonder uitgebreide boekhoudkennis.
Een winst en verliesrekening is een overzicht van de baten en lasten in een bepaalde periode. Het laat zien hoeveel omzet je hebt behaald, welke kosten daar tegenover staan en of je onderneming winst of verlies heeft gemaakt.
Je berekent het resultaat door alle opbrengsten (zoals netto omzet en incidentele baten) op te tellen en daar de totale kosten (zoals personeelskosten, afschrijvingen en algemene kosten) vanaf te trekken. Het verschil is de winst of het verlies.
De balans geeft een momentopname van je bezittingen, schulden en eigen vermogen. De winst en verliesrekening laat juist de prestaties van je onderneming in een bepaalde periode zien. Samen vormen ze de kern van de jaarrekening.
Op een winst- en verliesrekening staan onder meer:
De netto omzet wordt altijd exclusief btw vermeld. De btw die je doorberekent aan klanten en afdraagt aan de Belastingdienst maakt geen deel uit van je omzet of kosten.
Je begint met het verzamelen van alle opbrengsten en kosten van een boekjaar. Vervolgens zet je de posten overzichtelijk onder elkaar, bereken je de totalen en trek je de kosten van de opbrengsten af. Dit resultaat is je winst of verlies.
Er bestaan verschillende modellen van winst en verliesrekeningen, die elk hun eigen toepassingen hebben binnen de administratie en financiële analyse van een bedrijf.
Een winst en verliesrekening bevat alle opbrengsten (zoals omzet en incidentele baten) en alle kosten (zoals bedrijfskosten en afschrijvingen). Zo zie je welk deel van de omzet uiteindelijk overblijft als winst.
De winst en verliesrekening geeft inzicht in de financiële gezondheid van je onderneming. Verliesrekeningen zijn essentieel voor het analyseren van trends en het vergelijken van resultaten over verschillende perioden. Het is belangrijk voor je eigen bedrijfsvoering, maar ook voor de Belastingdienst, investeerders en financiers die willen weten hoe winstgevend je bedrijf is.
Kies een model (categorale of functionele indeling), verzamel alle gegevens, en zet opbrengsten en kosten overzichtelijk naast elkaar. Er zijn verschillende modellen en toepassingen van winst en verliesrekeningen, die je kunt inzetten om inzicht te krijgen in de financiële prestaties en het kostenbeheer van je onderneming. Met moderne boekhoudsoftware kun je een verliesrekening gemakkelijk genereren.
De formule is eenvoudig:
Opbrengsten – Kosten = Winst of Verlies
De winst en verliesrekening is veel meer dan een verplicht document voor de jaarrekening. Het is hét instrument waarmee je ziet of je onderneming winstgevend is, waar je kosten liggen en hoe gezond je bedrijf financieel is. Door posten als netto omzet, incidentele baten en personeelskosten helder op te nemen, krijg je grip op je cijfers en kun je beter sturen op groei.
Voor aandeelhouders is het rendement op het geïnvesteerde kapitaal een belangrijk aandachtspunt, omdat dit inzicht geeft in de vergoeding die zij ontvangen na aftrek van belastingen en kosten.
Of je nu een verliesrekening opstellen doet om te voldoen aan de verplichting, of omdat je zelf inzicht wilt in je verliesrekening winst, het overzicht helpt je om bewuste keuzes te maken. Zo wordt duidelijk waar je kunt besparen, of juist waar investeren loont.
Wil jij zeker weten dat je je winst en verliesrekening gemakkelijk en correct opstelt?
👉 Doe de gratis Ondernemerscheck en ontdek direct waar je financiële kansen en verbeterpunten liggen.
De winst en verliesrekening is in 2025 belangrijker dan ooit als stuurinstrument voor iedere ondernemer. Door de opbrengsten en kosten van een bepaalde periode overzichtelijk in kaart te brengen, krijg je als ondernemer direct inzicht in de financiële situatie van je onderneming. Het zorgvuldig verliesrekening opstellen geeft je niet alleen een helder beeld van alle uitgaven en baten, maar laat ook zien waar je kunt besparen en waar juist ruimte is om te investeren.
Het analyseren van de verliesrekening maakt het mogelijk om gericht te sturen op winst en het rendement van je onderneming te verhogen. Door opbrengsten, zoals de netto omzet, af te zetten tegen de totale kosten en buitengewone baten, zie je precies waar je bedrijf financieel staat. Dit inzicht is onmisbaar voor het nemen van strategische beslissingen en het optimaliseren van je bedrijfsvoering.
Daarnaast is de winst en verliesrekening een essentieel onderdeel van de financiële verslaglegging. Het stelt je in staat om de prestaties van je onderneming over meerdere boekjaren met elkaar te vergelijken, trends te signaleren en tijdig bij te sturen. Door consequent de juiste posten op te nemen – van netto omzet tot buitengewone baten en totale kosten – kun je een betrouwbare winst en verliesrekening opstellen die niet alleen aan de verplichtingen voldoet, maar ook waardevolle informatie oplevert voor de toekomst.
Kortom, de winst en verliesrekening is veel meer dan een verplicht document: het is een krachtig hulpmiddel om de financiële gezondheid van je onderneming te bewaken en te verbeteren. Door opbrengsten en kosten structureel te analyseren, kun je als ondernemer in 2025 met vertrouwen sturen op groei, winst en continuïteit. Gebruik de winst en verliesrekening dus actief als kompas voor je financiële beleid en zet koers naar een gezonde, winstgevende toekomst.
Coen is oprichter van Belastingscan en fiscalist met een passie voor technologie. Hij helpt particulieren, ondernemers en DGA’s om helder inzicht te krijgen in hun fiscale situatie.
