October 17, 2025
Een scheiding is emotioneel zwaar, maar heeft ook grote gevolgen voor je financiën en belastingpositie. Of je nu getrouwd was, een geregistreerd partnerschap had of samenwoonde, in alle gevallen moet je opnieuw afspraken maken over inkomen, vermogen, kinderen en belastingen. Goede voorbereiding voorkomt dat je te veel betaalt of rechten misloopt.
Bij een scheiding moet er juridisch én fiscaal veel worden geregeld. Van de verdeling van vermogen tot het bepalen van alimentatie en het aanpassen van je toeslagen. De vier belangrijkste thema’s op een rij.
Een scheiding is niet alleen emotioneel zwaar, maar brengt ook veel praktische en financiële veranderingen met zich mee. Zodra je besluit uit elkaar te gaan, verandert je woonsituatie, inkomen en belastingpositie. Of je nu gehuwd bent, een geregistreerd partnerschap hebt of samenwoont met een contract, in alle gevallen is het belangrijk om te weten wat er fiscaal verandert. Een scheiding is namelijk niet alleen een persoonlijke breuk, maar ook een administratieve en juridische gebeurtenis die de Belastingdienst nauwkeurig volgt.
Tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap ben je fiscaal partner van elkaar. Zodra de scheiding officieel wordt, eindigt dat partnerschap. Maar let op: zolang jullie op hetzelfde adres staan ingeschreven, beschouwt de Belastingdienst jullie nog steeds als fiscale partners. Pas als een van jullie vertrekt, verandert de situatie.
Dit heeft directe gevolgen voor de inkomstenbelasting. Aftrekposten zoals hypotheekrente of zorgkosten kunnen vaak nog één keer worden verdeeld over beide partners. Het kan dus lonen om de aangifte van het scheidingsjaar samen te doen. Zo kun je optimaal gebruikmaken van heffingskortingen en een eerlijke verdeling van belastingvoordeel. Daarna dien je beiden apart aangifte te doen, ieder met een eigen inkomen en woonlasten.
Bij de verdeling van vermogen speelt de rechtsvorm van jullie relatie een grote rol. Ben je getrouwd zonder voorwaarden, dan geldt in principe gemeenschap van goederen. Dat betekent dat alle bezittingen en schulden gezamenlijk zijn, tenzij ze duidelijk privé waren, bijvoorbeeld een erfenis of schenking.
Bij een huwelijk met huwelijkse voorwaarden of een geregistreerd partnerschap met voorwaarden is de verdeling complexer. Wat zakelijk of privé was, blijft gescheiden, tenzij anders is vastgelegd. In de praktijk betekent dit dat bezittingen als een woning, spaargeld of beleggingen vaak eerst moeten worden gewaardeerd voordat ze eerlijk kunnen worden verdeeld.
Heb je samen een huis? Dan is het belangrijk te bepalen wie er blijft wonen en wie er wordt uitgekocht. De fiscale regels rond de eigen woning na scheiding zijn ingewikkeld. Blijft één partner in het huis wonen, dan mag de ander nog twee jaar zijn of haar deel van de hypotheekrente aftrekken. Daarna stopt dat recht automatisch.
De verplichting om partneralimentatie te betalen hangt af van de inkomensverschillen tussen de ex-partners. De partner met het hoogste inkomen betaalt meestal een bijdrage aan de ander. Sinds de Wet herziening partneralimentatie is de duur van alimentatie beperkt tot vijf jaar, tenzij er jonge kinderen zijn of de alimentatiegerechtigde ouder bijna met pensioen gaat.
Fiscaal gezien is partneralimentatie belangrijk: de betalende partij mag de bedragen aftrekken bij de inkomstenbelasting in box 1, waardoor de belastingdruk daalt. Voor de ontvanger geldt juist dat de ontvangen alimentatie wordt gezien als inkomen, waarover belasting moet worden betaald. Dit systeem zorgt ervoor dat de lasten eerlijk worden verdeeld, maar het is belangrijk dat de betalingen aantoonbaar en formeel zijn vastgelegd.
Kinderalimentatie werkt anders. Sinds 2015 is kinderalimentatie niet meer aftrekbaar voor de betalende ouder en wordt deze ook niet belast bij de ontvangende ouder. Toch heeft kinderalimentatie invloed op toeslagen, zoals kinderopvangtoeslag en kindgebonden budget. De hoogte van de bijdrage bepaalt namelijk hoeveel financiële ruimte er resteert voor toeslagrechten. Het is daarom verstandig om nieuwe bedragen direct door te geven aan de Belastingdienst via Mijn Toeslagen.
Ook moet worden bepaald wie recht heeft op het kindgebonden budget. Dat is meestal de ouder waar het kind officieel woont, maar in sommige gevallen kan dit worden verdeeld of herzien, bijvoorbeeld bij co-ouderschap.
Na een scheiding verandert bijna altijd het recht op toeslagen. Het gezamenlijke inkomen wordt gesplitst, waardoor één van de partners soms weer recht krijgt op huurtoeslag of zorgtoeslag. Tegelijk kan het verlies van fiscaal partnerschap betekenen dat je niet langer profiteert van elkaars heffingskortingen.
Controleer direct na de scheiding welke toeslagen je nog ontvangt en welke moeten worden aangepast. De Belastingdienst ziet dit als jouw verantwoordelijkheid, en terugvorderingen kunnen hoog oplopen. Ook is het verstandig om in het eerste jaar na de scheiding een proefberekening te doen, zodat je weet wat er verandert in jouw netto besteedbaar inkomen.
Een vaak vergeten onderdeel van de scheiding is het opgebouwde pensioen. In Nederland geldt dat pensioenrechten die tijdens het huwelijk of partnerschap zijn opgebouwd, moeten worden verdeeld. Dit heet pensioenverevening. Je kunt ervoor kiezen om dit automatisch via de pensioenuitvoerder te laten lopen, of samen andere afspraken te maken, bijvoorbeeld over afkoop of conversie naar een eigen pensioenrecht.
Voor ondernemers met een eigen BV of pensioenrekening gelden aanvullende regels. Als directeur-grootaandeelhouder moet je vaak zelf de waarde van de pensioenaanspraken berekenen. Dat is specialistisch werk, en een verkeerde inschatting kan leiden tot een fiscale claim.
Een scheiding betekent ook dat alle gezamenlijke administratie moet worden opgesplitst. Denk aan bankrekeningen, verzekeringen, belastingschulden en eventuele leningen. Elk van jullie moet een eigen aangifte doen met de juiste gegevens over inkomen, vermogen en aftrekposten.
Zorg dat alle afspraken schriftelijk zijn vastgelegd, liefst in een convenant. Dat document vormt de basis bij eventuele discussies met de Belastingdienst of de rechter. Het convenant bepaalt niet alleen wie wat betaalt, maar ook hoe toekomstige belastingvoordelen of teruggaven worden verdeeld.
Steeds meer stellen kiezen bij een scheiding voor mediation in plaats van een rechtszaak. Een mediator helpt om gezamenlijke afspraken te maken over geld, kinderen en de verdeling van bezit. Dat bespaart niet alleen tijd en kosten, maar zorgt er ook voor dat de afspraken fiscaal beter kunnen worden afgestemd.
Een mediator kan bijvoorbeeld helpen om alimentatie zó vast te leggen dat de aftrekbaarheid optimaal blijft. Ook kan worden gekeken naar de beste manier om de eigen woning of het pensioen fiscaal neutraal te verdelen.
Scheiden is nooit eenvoudig, maar wie de financiële en fiscale regels begrijpt, voorkomt veel problemen. Door tijdig te plannen, goed te communiceren en de Belastingdienst op de hoogte te houden, kun je een scheiding administratief soepel laten verlopen. Denk aan de verdeling van het huis, alimentatie en pensioen, en leg alles schriftelijk vast.
Of je nu kiest voor mediation of juridische begeleiding, het loont altijd om de fiscale kant goed te regelen. Zo voorkom je dat emoties later leiden tot financiële schade en kun je met meer rust aan een nieuwe toekomst beginnen.
Coen is oprichter van Belastingscan en fiscalist met een passie voor technologie. Hij helpt particulieren, ondernemers en DGA’s om helder inzicht te krijgen in hun fiscale situatie.
