October 17, 2025
Te veel box 3-belasting betaald? Vraag vóór 31 dec 2024 ambtshalve vermindering aan en krijg mogelijk geld terug. Bereken je voordeel direct.
Veel spaarders en beleggers hebben de afgelopen jaren te veel belasting betaald in box 3. De Belastingdienst rekende namelijk met een fictief rendement dat in de praktijk vaak veel hoger lag dan het werkelijke rendement op spaargeld of beleggingen. In december 2021 oordeelde de Hoge Raad dat deze werkwijze in strijd is met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Sindsdien probeert de overheid via rechtsherstel en nieuwe wetgeving het vertrouwen van belastingplichtigen te herstellen. Dit heeft direct gevolgen voor de aangifte inkomstenbelasting en de aanslag box 3.
Toch hebben veel mensen destijds geen bezwaar gemaakt tegen hun aanslag, vaak omdat ze niet wisten dat dat kon of dachten dat het geen zin had. Voor hen bestaat er nog steeds een mogelijkheid om de te veel betaalde belasting terug te krijgen: de ambtshalve vermindering. Dat is een officieel verzoek aan de Belastingdienst om een te hoge aanslag inkomstenbelasting alsnog te verlagen. Dit kan nog tot vijf jaar na het aanslagjaar.
Vanaf oktober 2024 start de Belastingdienst met het versturen van brieven aan belastingplichtigen die mogelijk in aanmerking komen voor aanvullend rechtsherstel. Dit proces begint officieel op 15 oktober 2024. In de brief staat welke stappen belastingplichtigen moeten ondernemen na ontvangst. In de zomer van 2025 volgt het nieuwe formulier Opgaaf Werkelijk Rendement, waarmee het werkelijke rendement op vermogen kan worden opgegeven. Toch hoef je daar niet op te wachten: wie denkt dat hij te veel heeft betaald, kan nu al zelf een verzoek om ambtshalve vermindering indienen.
Het is daarbij essentieel om de wettelijke termijn goed in de gaten te houden. Het is belangrijk om tijdig actie te ondernemen en ervoor te zorgen dat het verzoek binnen vijf jaar na het aanslagjaar ingediend is. Een verzoek moet uiterlijk vijf jaar na afloop van het aanslagjaar worden ingediend. Voor belastingjaar 2019 betekent dit dus dat de deadline op 31 december 2024 ligt. Bovendien moeten fiscale partners elk afzonderlijk een verzoek indienen, omdat de aanslag inkomstenbelasting per persoon wordt opgelegd. Wie te laat is, loopt het risico het recht op teruggaaf definitief te verliezen.
De ambtshalve vermindering is daarmee een belangrijk middel om alsnog compensatie te krijgen voor de te hoge belastingheffing in box 3. Zeker voor mensen met aanzienlijke spaarsaldi of beleggingsvermogens kan het verschil oplopen tot duizenden euro’s.
Een ambtshalve vermindering is een officieel verzoek aan de Belastingdienst om een eerdere belastingaanslag te verlagen. Nadat een definitieve aanslag is opgelegd, kan een ambtshalve vermindering worden aangevraagd, mits aan de voorwaarden wordt voldaan. Het begrip ‘ambtshalve’ betekent dat de Belastingdienst dit uit eigen beweging of op verzoek van de belastingplichtige kan doen, ook al is de termijn om bezwaar te maken verstreken.
Deze route is vooral bedoeld voor situaties waarin iemand géén bezwaar heeft gemaakt binnen de wettelijke zes weken, maar later ontdekt dat de aanslag te hoog was. Als de termijn voor het indienen van een bezwaarschrift is verstreken, biedt de ambtshalve vermindering een alternatief om alsnog een te hoge aanslag aan te vechten. Denk bijvoorbeeld aan spaarders of beleggers die te veel box-3-belasting betaalden over een fictief rendement dat hoger lag dan het werkelijke rendement.
De Belastingdienst beoordeelt elk verzoek afzonderlijk. Alleen wanneer uit wet of beleid blijkt dat de aanslag inderdaad onjuist is, wordt deze verminderd. Een goed onderbouwde uitleg is dus cruciaal. Voeg altijd berekeningen of bewijsstukken toe, zoals bankoverzichten of correspondentie over het werkelijke rendement. Het is daarnaast raadzaam om relevante stukken uit je fiscale dossier toe te voegen aan het verzoek, zodat de Belastingdienst een volledig beeld heeft van je persoonlijke fiscale gegevens.
Als de Belastingdienst je verzoek honoreert, wordt de aanslag officieel verminderd en ontvang je het te veel betaalde bedrag terug, vaak inclusief belastingrente. In dat geval wordt ook de definitieve aanslagen inkomstenbelasting aangepast. Wordt het verzoek afgewezen, dan kun je in sommige gevallen alsnog verdere stappen ondernemen, zoals een beroepsprocedure.
Een verzoek om ambtshalve vermindering is alleen mogelijk voor belastingaanslagen die nog niet onherroepelijk vaststaan. Dit geldt specifiek voor definitieve aanslagen die nog niet onherroepelijk zijn geworden. Dat betekent dat er geen bezwaar- of beroepsprocedure meer loopt, maar dat de aanslag ook nog niet zó definitief is dat deze niet meer aangepast mag worden. Zodra de aanslag volledig onherroepelijk is geworden, kan de Belastingdienst deze niet meer wijzigen. Controleer dus altijd de status van je aanslag voordat je een verzoek indient.
Het verzoek moet worden gedaan binnen vijf jaar na afloop van het kalenderjaar waarop de aanslag betrekking heeft. Het is belangrijk dat het verzoek tot ambtshalve vermindering uiterlijk vijf jaar na het aanslagjaar ingediend is. Voorbeeld: voor de aanslag inkomstenbelasting 2020 kun je uiterlijk tot en met 31 december 2025 een verzoek indienen. Daarna vervalt de mogelijkheid automatisch. De Belastingdienst neemt geen uitzonderingen aan, ook niet als de vertraging buiten jouw schuld is ontstaan.
Veel belastingplichtigen hebben de afgelopen jaren al een correctie of compensatie ontvangen naar aanleiding van het bekende arrest, het zogeheten Kerstarrest van de Hoge Raad (24 december 2021). Als jij al rechtsherstel hebt gekregen over jouw box 3-inkomen, kun je in principe niet opnieuw om ambtshalve vermindering vragen over hetzelfde jaar. Alleen als blijkt dat het herstel onvolledig of onjuist was, kun je gemotiveerd om aanvullende correctie verzoeken.
In sommige gevallen kun je alsnog een aanvullend verzoek indienen. Dat geldt bijvoorbeeld als de Belastingdienst jouw werkelijke rendement niet goed heeft meegenomen, of als er nieuwe feiten bekend zijn geworden die je eerder niet kon overleggen. Ook als je fiscaal partner bent, moet je er rekening mee houden dat beide partners afzonderlijk een verzoek moeten indienen om in aanmerking te komen voor vermindering. Daarbij moet het aandeel hiervan per partner worden gespecificeerd, zodat duidelijk is welk deel van het vermogen of de grondslag aan iedere partner wordt toegerekend.
Voordat je een verzoek om ambtshalve vermindering indient, moet je nagaan of jouw aanslag inderdaad te hoog is vastgesteld. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als het fictieve rendement in box 3 (zoals berekend door de Belastingdienst) aanzienlijk hoger was dan het werkelijke rendement dat jij in dat jaar hebt behaald. Controleer ook of je nog binnen de vijfjaarstermijn valt en of jouw aanslag niet onherroepelijk vaststaat.
Het verzoek moet schriftelijk of digitaal worden ingediend bij de Belastingdienst. Je vermeldt hierin:
Voeg een bijgaand overzicht toe van het werkelijke rendement, zodat je verzoek wordt ondersteund met relevante bewijsstukken.
Gebruik bij voorkeur de modelbrief voor ambtshalve vermindering box 3 die beschikbaar is via de modellenbibliotheek op Belastingscan.nl. Voeg ook bewijsstukken toe, zoals kopieën van aanslagen, rendementsberekeningen en eventueel bankafschriften.
Je kunt het verzoek digitaal indienen via Mijn Belastingdienst of per post sturen naar het adres dat vermeld staat op de aanslag. Het is ook mogelijk om het verzoek per reguliere post toegestuurd te krijgen aan de Belastingdienst. Fiscaal partners moeten ieder afzonderlijk een verzoek indienen. De Belastingdienst stuurt na ontvangst een schriftelijke bevestiging dat jouw verzoek is ontvangen en in behandeling wordt genomen.
De Belastingdienst beoordeelt of je recht hebt op vermindering. Daarbij neemt de Belastingdienst het gehele feitencomplex in ogenschouw om tot een juiste beslissing te komen. Als je verzoek volledig is en duidelijk onderbouwd, ontvang je binnen enkele maanden een beslissing. In sommige gevallen vraagt de inspecteur aanvullende informatie of berekeningen van jouw werkelijk rendement.
Wordt je verzoek gehonoreerd, dan ontvang je een nieuwe, verlaagde aanslag en eventueel een teruggaaf van te veel betaalde belasting, inclusief belastingrente. Als belastingplichtige heb je hierop recht wanneer het verzoek wordt toegekend. Wordt het verzoek afgewezen, dan kun je nog een verzoek tot herziening of een beroepsprocedure overwegen, afhankelijk van de motivering van de afwijzing.
De procedure voor ambtshalve vermindering is nauw verbonden met het zogenoemde rechtsherstel box 3. In december 2021 oordeelde de Hoge Raad dat de toenmalige box 3-heffing — gebaseerd op een fictief rendement — in strijd was met het Europees recht. Sinds 2017 staat de Nederlandse wetgeving inzake box 3 ter discussie, omdat deze mogelijk niet in overeenstemming is met internationale normen en mensenrechtenstandaarden. De Belastingdienst moest daarom spaarders en beleggers compenseren. Sindsdien wordt gewerkt aan een stelsel waarin belasting wordt geheven over het werkelijk behaalde rendement, in plaats van een gemiddelde fictieve opbrengst.
Het werkelijk rendement omvat alle inkomsten die je daadwerkelijk met je vermogen hebt behaald, zoals ontvangen rente, dividend, huuropbrengsten en gerealiseerde koerswinsten. Ook waardestijgingen van onroerend goed of beleggingen kunnen meetellen, afhankelijk van de situatie.
Belangrijk is dat je zelf aannemelijk maakt dat jouw werkelijke rendement lager was dan het fictieve rendement waarop de Belastingdienst de box 3-heffing heeft gebaseerd. Dit kun je doen via de tegenbewijsregeling, waarbij je het werkelijke rendement aantoont. Als dat het geval is, kun je om ambtshalve vermindering vragen en eventueel een teruggaaf ontvangen.
Vanaf de zomer van 2025 komt bij de Belastingdienst het formulier Opgaaf Werkelijk Rendement beschikbaar. Dit formulier maakt het mogelijk om op een gestandaardiseerde manier jouw werkelijke rendement te rapporteren. De Belastingdienst wil hiermee de kans op fouten minimaliseren.
Tot die tijd hoef je nog geen gegevens aan te leveren, tenzij de Belastingdienst hier expliciet om vraagt.
Het formulier bevat onder meer velden voor:
De Belastingdienst gebruikt deze gegevens om te beoordelen of jouw aanslag te hoog was vastgesteld.
Niet iedereen krijgt automatisch rechtsherstel. Sommige belastingplichtigen zijn pas later in beeld gekomen of hebben gemengde vermogensvormen (zoals spaargeld én vastgoed). Als jouw situatie niet volledig hersteld is via de eerdere correcties, kun je via het verzoek om ambtshalve vermindering alsnog aanspraak maken op aanvullend rechtsherstel. Een dergelijk verzoek kan leiden tot het geboden rechtsherstel, waarbij fouten in de belastingaanslag worden gecorrigeerd op basis van recente juridische uitspraken.
Voor veel mensen kan het verschil tussen het fictieve en het werkelijke rendement oplopen tot honderden of zelfs duizenden euro’s per jaar. Wie over de jaren 2017 t/m 2022 te veel box 3-belasting betaalde, doet er dus goed aan om te onderzoeken of een verzoek nog zinvol is. Houd er rekening mee dat het indienen van een verzoek mogelijke fiscale consequenties kan hebben, afhankelijk van de situatie. Voor de meeste jaren loopt de termijn af eind 2027, dus tijdig handelen is cruciaal.
Zodra de Belastingdienst jouw verzoek om ambtshalve vermindering ontvangt, krijg je binnen enkele weken een schriftelijke bevestiging. Daarna volgt de inhoudelijke beoordeling. De inspecteur controleert of jouw verzoek tijdig is ingediend, of het voldoende onderbouwd is, en of er reden is om aan te nemen dat jouw aanslag inderdaad te hoog is vastgesteld. Het indienen van een standaard verzoekschrift kan het proces versnellen, omdat dit document alle benodigde informatie bevat en voldoet aan de formele eisen van de Belastingdienst.
De Belastingdienst kijkt hierbij naar drie zaken:
In de meeste gevallen beslist de Belastingdienst binnen 8 tot 12 weken na ontvangst van het verzoek. De Belastingdienst verschaft duidelijkheid over de termijn waarbinnen een besluit wordt genomen, zodat je weet waar je aan toe bent. Als er aanvullende informatie nodig is, kan deze termijn worden verlengd. Je krijgt daar dan bericht van. Bij complexe dossiers — bijvoorbeeld als er sprake is van meerdere jaren of gemengd vermogen (spaargeld, vastgoed en beleggingen) — kan het onderzoek langer duren.
Als de Belastingdienst jouw verzoek gegrond verklaart, ontvang je een verminderde aanslag en een teruggaaf van te veel betaalde belasting. Hierover wordt in de meeste gevallen ook belastingrente vergoed.
Wordt het verzoek afgewezen, dan krijg je daarvan een gemotiveerde beslissing. Je kunt in dat geval nog een verzoek tot herziening indienen of, als er juridische gronden zijn, alsnog naar de rechtbank stappen via een beroepsprocedure.
Belangrijk om te weten: zodra je een verzoek om ambtshalve vermindering indient, krijg je automatisch uitstel van betaling voor het betwiste bedrag. Je hoeft dit niet apart aan te vragen. Pas als de Belastingdienst het verzoek heeft beoordeeld en (gedeeltelijk) afwijst, moet je het resterende bedrag alsnog betalen.
Ben je fiscaal partner? Dan moet iedere partner afzonderlijk een verzoek indienen, zelfs als het om dezelfde aanslag gaat. Houd er rekening mee dat er rekening gehouden moet worden met het feit dat beide partners afzonderlijk een verzoek moeten indienen. Doet één van de twee dat niet, dan kan het rechtsherstel slechts gedeeltelijk worden toegepast. Controleer daarom goed dat beide verzoeken correct en binnen de termijn zijn ingediend.
Wanneer je vermoedt dat je te veel belasting hebt betaald in box 3, kun je de Belastingdienst een schriftelijk verzoek sturen om ambtshalve vermindering. Hieronder vind je een compleet uitgewerkt voorbeeld van zo’n brief, inclusief alle verplichte onderdelen en een juiste verwijzing naar de uitspraak van de Hoge Raad.
[Jouw naam]
[Adres]
[Postcode en woonplaats]
[Burgerservicenummer (BSN)]
[E-mailadres en telefoonnummer]
Aan:
Belastingdienst
Afdeling Particulieren
Postbus [nummer invullen]
[Postcode en plaats]
Datum: [vandaag’s datum invullen]
Betreft: Verzoek om ambtshalve vermindering – box 3-heffing [aanslagjaar invullen]
Geachte heer/mevrouw,
Hierbij dien ik een verzoek om ambtshalve vermindering in voor mijn aanslag inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen over het jaar [aanslagjaar], met aanslagnummer [invullen].
Ik dien een verzoek ambtshalve vermindering in omdat het in mijn aanslag gehanteerde fictieve rendement in box 3 aanzienlijk hoger is dan mijn werkelijk behaalde rendement in dat jaar. Deze wijze van belastingheffing is volgens de uitspraak van de Hoge Raad van 24 december 2021 (ECLI:NL:HR:2021:1963) in strijd met artikel 1 van het Eerste Protocol bij het EVRM.
Mijn werkelijk rendement in het jaar [aanslagjaar] bedroeg [bedrag invullen] euro. Dit bedrag is berekend op basis van:
Het aandeel hiervan dat aan mij is toegerekend betreft het deel van het vermogen waarvoor ik belastingplichtig ben en waarop het werkelijke rendement is gebaseerd.
Ter vergelijking: de Belastingdienst heeft gerekend met een fictief rendement van [percentage invullen]%, hetgeen een aanzienlijke afwijking vormt van de feitelijke opbrengst.
Ik verzoek u daarom mijn aanslag inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen voor het jaar [aanslagjaar] te herzien en het te veel betaalde bedrag aan belasting terug te geven. Dit verzoek is gericht op ambtshalve vermindering rechtsherstel, zodat de aanslag wordt gecorrigeerd op basis van recente wet- en rechtspraak. Dit verzoek valt binnen de wettelijke termijn van vijf jaar na het einde van het betreffende belastingjaar, zoals bepaald in artikel 45aa van de Algemene wet inzake rijksbelastingen.
Daarnaast verzoek ik om vergoeding kosten voor de eventuele kosten die ik heb moeten maken voor het opstellen van dit verzoek, op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht, voor zover van toepassing.
Bijgevoegd vindt u:
Dit zijn bestanden waarin het werkelijke rendement en de aanslag zijn vastgelegd.
Ik verzoek u mij schriftelijk te bevestigen dat mijn verzoek in goede orde is ontvangen en in behandeling wordt genomen.
Met vriendelijke groet,
[Naam en handtekening]
💡 Tip: Je kunt deze brief zowel per post als digitaal via Mijn Belastingdienst indienen. Fiscaal partners moeten ieder een afzonderlijk verzoek indienen, ook als het om hetzelfde vermogen gaat.
Ja, zeker. Als jouw werkelijk rendement lager is dan het forfaitaire rendement dat de Belastingdienst heeft gebruikt, kun je mogelijk geld terugkrijgen. Dit geldt vooral voor spaarders die de afgelopen jaren nauwelijks rente ontvingen, maar toch belasting moesten betalen over een fictieve opbrengst.
Een vergelijkbare procedure voor het aanpassen van aanslagen is de ambtshalve herziening, waarbij de Belastingdienst een aanslag kan corrigeren zonder dat je eerst bezwaar hoeft te maken.
Een verzoek om ambtshalve vermindering moet binnen vijf jaar na het betreffende aanslagjaar bij de Belastingdienst binnen zijn. Dien uw verzoek graag vóór het verstrijken van deze termijn in om te voorkomen dat het niet in behandeling wordt genomen. Voor de aanslag 2019 loopt de termijn dus tot 31 december 2024. Voor latere jaren (zoals 2020 of 2021) gelden latere einddata.
Ja, dat is verplicht. Fiscale partners moeten ieder afzonderlijk een verzoek indienen, ook al gaat het om hetzelfde vermogen of dezelfde aanslag. Daarbij moet per partner het aandeel hiervan in het vermogen worden opgegeven. Doet één van de twee dat niet, dan kan het rechtsherstel slechts gedeeltelijk worden toegepast.
Je hoeft niet te wachten. Ook zonder uitnodiging kun je zelf een schriftelijk verzoek indienen met een verwijzing naar het arrest van de Hoge Raad van 24 december 2021. Gebruik daarvoor het model zoals hierboven beschreven. De brief wordt doorgaans per reguliere post verstuurd.
Nee, de bezwaartermijnen voor oudere jaren (zoals 2017–2021) zijn inmiddels verstreken. Bezwaar maken via een bezwaarschrift is voor deze jaren niet meer mogelijk. Maar via de regeling voor ambtshalve vermindering kun je alsnog proberen om vermindering of rechtsherstel te krijgen — mits de vijfjaarstermijn nog niet is verlopen.
De ambtshalve vermindering is een unieke kans om alsnog te veel betaalde belasting in box 3 terug te krijgen. Zeker nu de Belastingdienst het werkelijk rendement vanaf 2025 en 2026 stap voor stap gaat meenemen, loont het om jouw oude aanslagen nog één keer goed te bekijken.
Heb je tussen 2017 en 2022 belasting betaald over spaargeld, beleggingen of ander vermogen — terwijl jouw daadwerkelijke rendement veel lager was? Dan kun je vaak honderden tot duizenden euro’s terugkrijgen door een tijdig en goed onderbouwd verzoek in te dienen. Neem direct actie en dien je verzoek op tijd in. Wacht daar niet mee: voor het jaar 2019 sluit de termijn al op 31 december 2024.
Wil je weten of jij recht hebt op teruggave of rechtsherstel in box 3?
✔️ Gebruik onze tool voor box 3-herstel om binnen 5 minuten te berekenen of een ambtshalve vermindering zinvol is.
✔️ Of plan een gratis checkgesprek met een van onze specialisten. We bekijken samen jouw situatie, de aanslagen van de afgelopen jaren en de beste strategie om jouw geld terug te krijgen.
💡 Laat deze kans niet liggen — een goed onderbouwd verzoek kan duizenden euro’s belastingvoordeel opleveren.
👉 Plan direct je gratis checkgesprek en ontdek of jij in aanmerking komt voor box 3-herstel.
Coen is oprichter van Belastingscan en fiscalist met een passie voor technologie. Hij helpt particulieren, ondernemers en DGA’s om helder inzicht te krijgen in hun fiscale situatie.
