Wat is een legaat in een testament?

Wil je iemand iets nalaten zonder diegene tot erfgenaam te maken? Dan kun je dat regelen met een legaat. Dit is een duidelijke, juridisch bindende aanwijzing in je testament waarin je een bepaald geldbedrag, object of stuk onroerend goed aan iemand toekent. Denk aan een horloge voor je neef, €5.000 voor een goede vriendin, of je huis voor een goed doel. Een legaat kan ook bestaan uit een bepaalde som geld die je aan een specifiek persoon nalaat. Het mooie van een legaat is dat je heel precies kunt vastleggen wat er met dat specifieke deel van je nalatenschap gebeurt — zonder dat het de hele erfenis beïnvloedt.

Een legaat is een overdracht onder bijzondere titel, in tegenstelling tot een erfdeel waarbij de erfgenaam een deel van de gehele nalatenschap ontvangt. Eigendommen en persoonlijke bezittingen, zoals sieraden, kunst of andere waardevolle objecten, kunnen via een legaat worden nagelaten. Schenkingen vinden tijdens leven plaats, terwijl legaten pas na overlijden worden uitgevoerd.

Een legaat is dus geen vervanging van een testament, maar een belangrijk onderdeel ervan. In dit artikel lees je wat een legaat precies is, hoe het werkt, welke soorten er zijn en hoe je dit het beste kunt opnemen in je uiterste wilsbeschikking.

Belangrijkste punten over het legaat

• Een legaat is een bepaling in je testament waarin je een specifiek goed of geldbedrag nalaat aan iemand.
• Een legaat kan worden toegekend aan een bepaalde persoon of instelling, zodat je flexibel een deel van je nalatenschap aan een specifiek individu of organisatie kunt bestemmen.
• Legaten moeten op een ondubbelzinnige wijze in het testament worden vastgelegd om misverstanden en juridische problemen te voorkomen.
• Legaten kunnen invloed hebben op de erfdelen van de erfgenamen, omdat het gelegateerde deel eerst wordt uitgekeerd voordat de rest van de nalatenschap onder de erfgenamen wordt verdeeld.
• Degene die gelegateerd krijgt is géén erfgenaam en is meestal niet aansprakelijk voor schulden uit de nalatenschap.
• Je kunt één of meerdere legaten opnemen in je uiterste wilsbeschikking.
• Veelgebruikte voorbeelden zijn: een geldbedrag voor een vriend, een schilderij voor een kleinkind of een schenking aan een ANBI.
• Een legaat krijgt voorrang op de rest van de erfenis: erfgenamen moeten het eerst uitvoeren vóór ze hun eigen deel ontvangen.
• Het is juridisch bindend, mits opgenomen in een notarieel testament.
• Je kunt met een legaat conflicten voorkomen én je persoonlijke wensen goed vastleggen.

Wat is een legaat in een testament?

Een legaat is een specifieke bepaling in je testament waarmee je een exact omschreven goed, geldbedrag of waardevol bezit toewijst aan een bepaald persoon of instelling. Dit wordt officieel vastgelegd via een uiterste wilsbeschikking, en vormt dus een onderdeel van je totale nalatenschap.

In tegenstelling tot een erfgenaam, die een (deel van de) erfenis verkrijgt inclusief rechten én schulden, heeft degene die gelegateerd krijgt enkel recht op dat ene specifieke onderdeel — bijvoorbeeld een kunstwerk, een bedrag van €5.000 of een auto. De legataris krijgt hierbij een vorderingsrecht op de erfgenamen, maar wordt niet direct eigenaar van het gelegateerde; het eigendom gaat pas over na juridische overdracht. Het legaat schept een verplichting voor de erfgenamen om het gelegateerde uit te keren aan de legataris. Bij een erfdeel verkrijgt de erfgenaam direct (mede-)eigendom van de nalatenschap, terwijl bij een legaat het eigendom pas na uitkering overgaat. De legataris is in principe niet aansprakelijk voor eventuele schulden uit de nalatenschap, tenzij in het testament anders is bepaald.

Waarom een legaat opnemen?

Een legaat is vooral handig als je heel gericht iets wilt nalaten aan een specifiek persoon, zonder diegene tot erfgenaam te benoemen. Zo kun je:

• een waardevolle zaak (zoals een ring of schilderij) aan een vriend nalaten
• een geldbedrag schenken aan een goed doel met ANBI-status
• je woning toekennen aan één van je kinderen
• iemand iets geven zonder de rest van je vermogen te verdelen
• goede doelen steunen door een legaat toe te kennen aan een erkende organisatie, waarmee je impact maakt en mogelijk erfbelasting bespaart

De legataris moet het legaat eerst aanvaarden voordat het wordt uitgevoerd.

Met een legaat voorkom je dat erfgenamen hierover moeten onderhandelen of dat iets bij de ‘verkeerde’ persoon terechtkomt. Je creëert daarmee rust, duidelijkheid en juridische zekerheid.

Soorten legaten: van geldbedrag tot woning

Een legaat kan verschillende vormen aannemen, afhankelijk van wat je precies wilt nalaten. Zo kan een legaat bestaan uit een som geld of een deel daarvan, bijvoorbeeld een bepaald percentage van je vermogen of een specifiek deel van een goed. De wet maakt onderscheid tussen zaakslegaten, geldlegaten en universele legaten. Elk type heeft zijn eigen juridische en praktische werking. De afgifte van het legaat aan de legataris vindt plaats nadat aan de wettelijke of testamentaire voorwaarden is voldaan, waarbij de eigendom of het geldbedrag daadwerkelijk wordt overgedragen. Hieronder zetten we de belangrijkste soorten voor je op een rij:

1. Geldlegaat

Het meest voorkomende legaat is het geldlegaat. Hiermee wijs je een concrete geldsom toe aan een persoon of instelling. Een geldsom als legaat is pas na overlijden opeisbaar; meestal kan de legataris het bedrag na zes maanden opeisen. Zodra aan de voorwaarden is voldaan, wordt de geldsom uitgekeerd aan de legataris. Denk aan:

• “Ik legateer een bedrag van €10.000 aan mijn kleindochter Eva.”
• “Mijn stichting ontvangt een bedrag van €25.000.”

Een geldlegaat is overzichtelijk en eenvoudig uit te voeren door de executeur. Let wel op de gevolgen voor de erfbelasting — daarover later meer.

2. Zaakslegaat: waardevolle zaken en erfstukken

In een zaakslegaat laat je een concreet object na, zoals:

• een auto, bijvoorbeeld een klassieke auto
• een schilderij
• sieraden
• persoonlijke bezittingen, zoals kunst of digitale goederen
• familiestukken met emotionele waarde

Bijvoorbeeld: “Mijn gouden horloge gaat naar mijn petekind, Jonas.”

Persoonlijke bezittingen, zoals sieraden of kunst, worden vaak via een zaakslegaat toegewezen aan een specifieke persoon.

Hiermee voorkom je dat waardevolle zaken onderdeel worden van de algemene verdeling tussen erfgenamen.

3. Legaat van onroerend goed

Je kunt ook een woning, garage of stuk grond legateren. Dit moet duidelijk en juridisch correct omschreven worden in het testament. Bijvoorbeeld:

• “Mijn woning aan de Lijsterlaan 12 te Utrecht wordt gelegateerd aan mijn dochter.”

De overdracht van onroerend goed via een legaat vindt plaats onder bijzondere titel, wat betekent dat de eigendom specifiek en niet als geheel nalatenschap wordt overgedragen.

Bij dit type legaat komt meer kijken: overdrachtsbelasting, inschrijving bij het kadaster en mogelijke hypotheekschulden. Laat dit altijd toetsen door een notaris.

4. Legaat aan een goed doel

Wil je een deel van je nalatenschap nalaten aan een stichting of vereniging? Dan is een legaat een uitstekende manier. Veel mensen kiezen ervoor om een ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling) op te nemen in hun testament. Denk aan:

• “Ik legateer €15.000 aan het Wereld Natuur Fonds.”

Goed nieuws: bij een ANBI-legaat hoeft het goede doel geen erfbelasting te betalen. In andere gevallen moet het goede doel zelf erfbelasting voldoen, tenzij het een ANBI-status heeft.

Wat zijn de rechten van degene die gelegateerd krijgt?

Als jij iemand een legaat toekent in je testament, wordt die persoon legataris genoemd — oftewel degene die gelegateerd krijgt. Een legataris is géén erfgenaam, maar heeft wél een wettelijk recht op dat ene specifieke deel van jouw nalatenschap. De legataris kan het legaat aanvaarden of verwerpen. Bij verwerping moet de legataris op een ondubbelzinnige manier aangeven dat hij of zij het legaat niet wenst te ontvangen; dit gebeurt doorgaans via een schriftelijke verklaring bij de notaris. Dat brengt een aantal bijzondere rechten en verplichtingen met zich mee.

Geen erfgenaam, wél verkrijger

De legataris verkrijgt exact dat wat jij in je uiterste wilsbeschikking hebt toegekend: een geldbedrag, een stuk grond of een kunstwerk. Dit recht ontstaat direct na jouw overlijden. De legataris hoeft niet te wachten op toestemming van erfgenamen, tenzij er voorwaarden zijn opgenomen. De afgifte van het legaat vindt plaats zodra aan deze voorwaarden is voldaan.

Voorrang op de erfgenamen

Een legaat moet eerst worden uitgevoerd vóór de erfgenamen de nalatenschap mogen verdelen. De executeur of erfgenamen zijn wettelijk verplicht om het legaat uit te keren voordat zij hun deel ontvangen, zolang de nalatenschap toereikend is. Het kan dus zijn dat erfgenamen minder overhouden, omdat het legaat eerst wordt afgehandeld.

Wat als het legaat niet kan worden uitgevoerd?

Soms komt het voor dat het legaat niet meer bestaat op het moment van overlijden — bijvoorbeeld als je de auto die je had gelegateerd, in de tussentijd hebt verkocht. In dat geval vervalt het legaat automatisch, tenzij je in je testament een vervangende regeling hebt opgenomen. In zo'n situatie kan er een verplichting rust op de erfgenamen om een vervangend legaat uit te keren, afhankelijk van wat er in het testament is bepaald.

Schulden en aansprakelijkheid

Een legataris is in beginsel niet aansprakelijk voor de schulden van de overledene. Erfgenamen daarentegen wél. Dat maakt een legaat een veilige manier om iemand iets toe te kennen zonder hem of haar te belasten met onverwachte kosten. Let op: legaten worden pas uitgekeerd nadat eventuele andere schulden van de nalatenschap zijn voldaan.

Aanspraak via de kantonrechter

Als erfgenamen weigeren mee te werken aan de uitvoering van het legaat, kan de legataris de rechter inschakelen bij geschillen over de uitvoering van het legaat en naar de kantonrechter stappen. De rechter kan dan een vordering uitspreken om het legaat alsnog af te dwingen. Ook daarom is het belangrijk dat het legaat helder is omschreven in je testament.

Legaat versus erfgenaam: de juridische verschillen

Hoewel zowel een legataris als een erfgenaam iets uit jouw nalatenschap ontvangt, zijn er belangrijke verschillen tussen beide rollen. De gezamenlijke erfgenamen zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van legaten en dragen samen de aansprakelijkheid voor de afwikkeling van de nalatenschap. Het onderscheid is van groot belang voor de verdeling van je vermogen, de aansprakelijkheid voor schulden en de werking van jouw testament onder het Burgerlijk Wetboek.

Erfgenaam: gerechtigd tot de hele nalatenschap

Een erfgenaam krijgt een (gedeelte van de) volledige erfenis. Dat betekent:

• Aanspraak op alles wat je nalaat, tenzij anders geregeld
• Aansprakelijk voor schulden van de overledene
• Mede-beheerder van de nalatenschap (samen met andere erfgenamen)
• Kan optreden als executeur of boedelafwikkelaar
• Erven van de nalatenschap gebeurt volgens de wettelijke regels, waarbij erfgenamen recht hebben op hun erfdeel

De erfgenaam heeft dus een bredere rol dan enkel “ontvanger”.

Legataris: verkrijgt een specifiek deel

Een legataris daarentegen heeft alleen recht op wat expliciet is vastgelegd in het testament. Bijvoorbeeld een auto, schilderij of een geldbedrag. De legataris:

• Heeft géén zeggenschap over de rest van de nalatenschap
• Is meestal niet aansprakelijk voor schulden
• Hoeft de erfenis niet te aanvaarden (maar krijgt automatisch recht op het legaat)
• Aan een legaat kan een last of voorwaarde zijn verbonden; de legataris moet deze last of voorwaarde nakomen om het legaat te verkrijgen
• Wordt juridisch gezien als verkrijger, niet als erfgenaam

Wat zegt het Burgerlijk Wetboek?

In het Burgerlijk Wetboek wordt het verschil tussen legataris en erfgenaam scherp getrokken. Het wetboek bevat ook regels voor het testament waarbij legaten worden opgenomen, zodat duidelijk is hoe bijzondere bepalingen, zoals het nalaten van specifieke goederen of geldbedragen aan bepaalde personen, juridisch geregeld zijn. Artikelen 4:117 tot 4:129 beschrijven onder meer:

• Hoe legaten moeten worden uitgevoerd
• Wanneer een legaat vervalt
• De verplichtingen van de erfgenamen of executeur

Het is dus niet zomaar een detail: het verschil bepaalt wie bevoegd is, wie verantwoordelijkheid draagt en hoe de verdeling juridisch standhoudt.

Wat moet je vastleggen in een legaat?

Wil je dat je legaat juridisch correct wordt uitgevoerd en geen ruimte laat voor misverstanden? Dan is het cruciaal om dit duidelijk en volledig te omschrijven in je testament. Omschrijf daarbij specifiek wat je nagelaten wilt hebben aan de legataris, zodat er geen onduidelijkheid ontstaat over het toegewezen goed. Een goed opgesteld legaat bevat altijd de volgende onderdelen:

1. Omschrijving van het legaat

Je moet exact benoemen wat je nalaat. Dit kan een geldbedrag zijn (“€10.000”), een object (“mijn gouden horloge”), een woning (“het huis aan de Voorstraat 12 in Utrecht”), of zelfs vruchtgebruik of een geldvordering. Je kunt er ook voor kiezen om slechts een deel daarvan na te laten, bijvoorbeeld een percentage van een geldbedrag of een gedeelte van een object. Vermijd vage omschrijvingen als “mijn waardevolle spullen” — dat leidt vaak tot discussies onder erfgenamen.

Voorbeeld:

“Ik legateer mijn schilderij van Karel Appel aan mijn neef Thomas van der Velde, geboren op 5 mei 1984 te Leiden.”

2. Wie is de verkrijger?

Je moet ook duidelijk maken aan wie je het legaat toekent. Je kunt het legaat aan een bepaalde persoon toekennen, bijvoorbeeld een specifiek individu of organisatie. Vermeld de volledige naam, geboortedatum en eventueel het adres van de legataris om verwarring te voorkomen. Dit is essentieel om te bepalen wie het recht heeft op het genoemde bezit.

3. Voorwaarden of bepalingen

Je kunt aanvullende voorwaarden opnemen, zoals:

• Het legaat gaat pas in na het overlijden van je partner
• De verkrijger moet nog in leven zijn op de dag van jouw overlijden
• Het legaat vervalt als het object vóór overlijden is verkocht
• Een rentevergoeding als het om een uitgestelde geldvordering gaat

Aan het legaat kunnen ook verplichtingen voor de legataris zijn verbonden, bijvoorbeeld het uitvoeren van bepaalde handelingen of het voldoen aan specifieke voorwaarden.

Voorbeeld:

“De geldvordering op de langstlevende partner bedraagt het erfdeel, vermeerderd met 3% rente per jaar.”

4. Verwijzing naar overige erfgenamen

In het testament leg je ook vast dat het legaat ten laste van de erfgenamen komt. Zij moeten het uitvoeren vóór de erfenis onderling verdeeld wordt. Houd er rekening mee dat een schuldeiser altijd voorrang heeft op een legataris bij de verdeling van de nalatenschap; openstaande schulden moeten dus eerst worden voldaan voordat legaten kunnen worden uitgekeerd. Je kunt ook benoemen wie verantwoordelijk is voor de uitvoering: bijvoorbeeld de executeur.

Belasting over een legaat: erfbelasting en vrijstellingen

Wie een legaat ontvangt, krijgt mogelijk te maken met erfbelasting. De Belastingdienst ziet het legaat als onderdeel van de nalatenschap, en dus als belastbaar bezit. Maar hoeveel belasting moet je betalen? En zijn er ook vrijstellingen?

Belastingtarieven 2025

De hoogte van de erfbelasting hangt af van twee factoren:

1. De waarde van het legaat
2. De relatie tot de overledene

Over het legaat moet erfbelasting betaald worden, tenzij er een vrijstelling van toepassing is.

Hieronder de tarieven in 2025:

‍

Let op: een legataris wordt fiscaal gelijkgesteld aan een erfgenaam. Ook hier geldt dus erfbelasting, tenzij je gebruikmaakt van een vrijstelling.

ANBI en SBBI: géén erfbelasting

Laat je iets na aan een erkend goed doel (een ANBI) of een sociaal belang behartigende instelling (SBBI)? Dan is er goed nieuws: deze organisaties betalen géén erfbelasting over het legaat. Goede doelen genieten namelijk een vrijstelling van erfbelasting bij legaten. Voorwaarde is wel dat de instelling op het moment van overlijden die status heeft.

Voorbeeld:

“Ik legateer €10.000 aan KWF Kankerbestrijding (ANBI-status).”

Deze €10.000 komt volledig ten goede aan het goede doel — de Belastingdienst krijgt er niets van.

Tips om erfbelasting te beperken

• Verdeel je legaten slim over meerdere jaren (schenken bij leven)
• Houd rekening met vrijstellingen en kies de juiste verkrijger
• Overweeg een legaat aan een partner of kind met lage belastingdruk
• Breng je eigen vermogen in kaart voordat je legaten plant. Door inzicht te krijgen in je eigen vermogen, kun je beter bepalen hoeveel je kunt nalaten zonder dat erfgenamen onnodig veel erfbelasting betalen.
• Werk samen met een notaris om onnodige belasting te voorkomen

Praktische tips bij het opnemen van een legaat in je testament

Het opnemen van een legaat lijkt eenvoudig, maar een slordige formulering kan tot juridische onduidelijkheid, ruzie tussen erfgenamen of onbedoelde belastingheffing leiden. Het is verstandig om verschillende testamenten te vergelijken bij het opnemen van legaten, zodat je inzicht krijgt in de mogelijkheden en valkuilen. Met deze praktische tips voorkom je fouten en zorg je dat je legaat goed wordt uitgevoerd.

1. Wees altijd zo concreet mogelijk

Gebruik duidelijke omschrijvingen voor zowel het object als de verkrijger. Omschrijf het legaat op een ondubbelzinnige wijze om misverstanden en juridische problemen te voorkomen. Vermeld bijvoorbeeld:

• Volledige naam, geboortedatum en adres van de legataris
• Exacte beschrijving van het gelegateerde goed: merk, type, locatie
• Datum van het testament om verwarring met oudere versies te voorkomen

Voorbeeld:

“Mijn auto, merk Volvo V60, kenteken AB-123-C, gaat naar mijn zoon Daan Jansen, geboren 10 april 1994 te Breda.”

2. Benoem een executeur

Een executeur is verantwoordelijk voor de afhandeling van je testament en dus ook voor het uitvoeren van het legaat. Je kunt je testament eenvoudig en in je eigen tempo opstellen, eventueel met hulp van een executeur. Zonder executeur moeten de erfgenamen gezamenlijk optreden — en dat kan leiden tot vertraging of conflict. Je kunt ook meerdere personen aanwijzen, bijvoorbeeld een notaris en een familielid.

3. Houd rekening met dubbele belasting

Soms overlappen legaten met erfgenaamschap. Bijvoorbeeld: je kind is én erfgenaam én legataris. Dit kan fiscale en juridische gevolgen hebben. Giften die je tijdens leven doet, worden fiscaal anders behandeld dan legaten die je via een testament na overlijden nalaat. Laat een notaris of financieel planner je helpen om de gevolgen te overzien en waar nodig slim te combineren.

4. Overweeg een uitsluitingsclausule

Wil je voorkomen dat het legaat in een gemeenschap van goederen valt van de verkrijger? Dan kun je een uitsluitingsclausule toevoegen. Zo blijft het legaat privébezit, ook bij scheiding of schulden.

“Het legaat valt buiten enige gemeenschap van goederen en is uitgesloten van de wettelijke verdeling.”

5. Leg vast wie betaalt

Je kunt bepalen of erfbelasting en andere kosten voor rekening komen van de erfgenamen of van de legataris zelf. Deze bepaling wordt vaak vergeten, maar kan van grote invloed zijn op de waarde van het legaat en de verdeling van de nalatenschap.

Veelgemaakte fouten bij legaten — en hoe je ze voorkomt

Hoewel een legaat een krachtig instrument is binnen een testament, gaat het in de praktijk regelmatig mis. Een veelvoorkomende fout is dat een legaat hoger is dan de vrijstelling, waardoor er extra erfbelasting betaald moet worden. Hieronder staan de meest voorkomende fouten én hoe je ze voorkomt.

1. Onduidelijke omschrijving van het legaat

Een veelgemaakte fout is het te vaag omschrijven van wat je nalaat. Bijvoorbeeld: “mijn meubels” of “mijn spaargeld bij de bank”. Dit leidt tot interpretatieverschillen, vertraging bij de afwikkeling en zelfs rechtszaken.

Oplossing:

Omschrijf elk legaat zó specifiek dat er geen twijfel mogelijk is over wat je bedoelt. Vermeld type, merk, locatie, bedrag en naam van de ontvanger.

2. Vergeten wie de belasting betaalt

Als je niet vastlegt wie de erfbelasting betaalt, moet de legataris dit zelf doen. Dat kan tot nare verrassingen leiden — vooral als het legaat in natura is (bijvoorbeeld een huis), en er geen geld beschikbaar is.

Oplossing:

Voeg een bepaling toe in je testament waarin je aangeeft wie verantwoordelijk is voor het betalen van de belasting over het legaat: de erfgenamen of de legataris zelf.

3. Geen rekening houden met toekomstige situaties

Wat als het gelegateerde bezit niet meer bestaat op het moment van overlijden? Of als de verkrijger eerder overlijdt? Veel legaten komen te vervallen omdat er geen “vangnet” is opgenomen in het testament.

Oplossing:

Neem een vervangingsregeling op in het testament. Bijvoorbeeld: “Indien mijn horloge niet meer in mijn bezit is, ontvangt mijn neef een bedrag van €1.000.”

4. Geen overleg met erfgenamen

Een legaat gaat vóór op de erfgenamen. Maar dat kan leiden tot scheve gezichten, zeker als het om waardevolle objecten of grote bedragen gaat. Dit ondermijnt de harmonie binnen de familie.

Oplossing:

Bespreek belangrijke legaten bij leven. Zo voorkom je verrassingen én vergroot je de kans op acceptatie.

Wat staat er in het testament over een legaat?

In een testament staat precies vermeld wie iets krijgt, wat hij of zij krijgt, en onder welke voorwaarden. Bij een legaat draait het om die ene specifieke aanwijzing. In een testament waarbij een legaat wordt opgenomen, is het belangrijk dat duidelijk wordt vastgelegd onder welke voorwaarden en aan welke verkrijgers het legaat toekomt. De notaris formuleert dit juridisch correct in de akte, vaak in de vorm van:

“De verschenen persoon verklaarde dat hij aan [naam] het volgende legateert…”

Of:

“In het testament staat dat mijn nicht de gouden armband ontvangt.”

Zonder testament is er géén legaat mogelijk. Het moet dus altijd worden vastgelegd in een uiterste wilsbeschikking.

Wat als een specifiek persoon een legaat krijgt?

Als je een specifiek persoon iets wilt nalaten, is een legaat ideaal. Denk aan een goede vriend, een collega of een buurman. Het mooie is dat je zo iemand kunt benoemen zonder hem of haar tot erfgenaam te maken.

Voorbeeld:

“Mijn boekencollectie gaat naar mijn oud-docent, mevrouw Van Leeuwen.”

Let op: je moet deze persoon helder identificeren. Bij voorkeur met volledige naam en geboortedatum, zodat er geen twijfel bestaat over wie de verkrijger is.

Legaat van specifieke goederen

Wil je specifieke goederen nalaten? Zoals sieraden, meubels of een kunstwerk? Dan kun je dit benoemen als zaaklegaat. Dit type legaat is ideaal om persoonlijke of emotioneel waardevolle bezittingen een duidelijke bestemming te geven.

Voorbeeldformulering:

“Mijn vleugel (merk Yamaha) gaat naar mijn kleindochter Sophie.”

Voeg ook hier details toe over het object: merk, type, kleur, locatie — zo voorkom je verwarring of discussies tussen erfgenamen.

Legaat aan een goed doel opnemen

Een legaat aan een goed doel is een eenvoudige en fiscaal aantrekkelijke manier om maatschappelijke impact te maken. Je kunt geld nalaten aan een stichting met ANBI-status, waardoor er geen erfbelasting wordt geheven.

Bijvoorbeeld:

“Ik legateer €10.000 aan Stichting Dierenlot, gevestigd te Den Haag, met ANBI-status.”

Je kunt ook een object nalaten, zoals een schilderij of een pand. Overleg met het goede doel wat wenselijk en uitvoerbaar is.

Voorbeeld van een legaat in een testament

Wil je een legaat opnemen in je testament? Dan helpt een concreet voorbeeld om te begrijpen hoe dit juridisch juist geformuleerd wordt. Hieronder zie je een veelgebruikte formulering zoals een notaris deze kan opnemen in een notariële akte:

Standaardformulering legaat:

“Ik legateer, vrij van rechten en kosten, aan [volledige naam verkrijger], geboren op [geboortedatum] te [geboorteplaats], wonende te [adres], een bedrag in contanten van tienduizend euro (€10.000), ten laste van mijn erfgenamen.”

Alternatief met voorwaarde:

“Ik legateer aan mijn nicht, Emma de Vries, geboren op 2 maart 1990 te Den Haag, mijn woning aan de Laan van Meerdervoort 137 te Den Haag, onder de voorwaarde dat zij binnen zes maanden na mijn overlijden schriftelijk verklaart het legaat te aanvaarden. Indien zij hiervan afziet, vervalt dit legaat aan mijn erfgenamen.”

Let op deze termen in een legaat:

• “Hetgeen” – een juridische term die verwijst naar het gelegateerde object
• “Verschenen persoon verklaarde” – standaardzin in notariële aktes, waarin wordt vastgelegd wat de erflater wilde
• “Akte vermeld” – verwijzing naar de formele registratie in het testament
• “Gelijke delen” – vaak opgenomen in combinatie met legaten wanneer meerdere erfgenamen of verkrijgers worden genoemd

Een goed geformuleerd legaat voorkomt juridische discussies, zorgt voor een correcte uitvoering, en voldoet aan de eisen van het Nederlandse recht en het Burgerlijk Wetboek. Twijfel je? Overleg dan altijd met een notaris.

Veelgestelde vragen over legaten

Wat is een legaat precies?

Een legaat is een specifieke bepaling in je testament (ook wel uiterste wilsbeschikking genoemd) waarin staat dat je een bepaald geldbedrag of een concreet object nalaat aan een persoon of instelling. Dit kan een vriend, familielid of goed doel zijn. De ontvanger heet de legataris.

Wat staat er precies in het testament over een legaat?

In het testament staat exact wat je nalaat, aan wie en onder welke voorwaarden. De notaris noteert dit juridisch correct, bijvoorbeeld:

“Ik legateer mijn schilderij van Escher aan mijn neef, Joris van Dijk.”

Het legaat komt dan ten laste van de erfgenamen en moet vóór de verdeling van de nalatenschap worden uitgevoerd.

Wie krijgt het legaat als de genoemde persoon is overleden?

Als de specifiek genoemde persoon in het testament (de legataris) overlijdt vóór de erflater, vervalt het legaat — tenzij je in het testament een vervanger hebt opgenomen. Je kunt bijvoorbeeld toevoegen:

“Indien mijn neef Joris is overleden, ontvangt zijn dochter Eva het legaat.”

Kun je meerdere legaten opnemen in één testament?

Ja, dat kan. Je mag zoveel legaten van specifieke goederen of geldbedragen opnemen als je wilt. Let wel op de uitvoerbaarheid voor de executeur en de belastingdruk voor je erfgenamen. Een notaris kan je helpen om dit overzichtelijk te structureren.

Is een legaat bindend voor erfgenamen?

Ja. Erfgenamen zijn verplicht om legaten uit te keren vóór ze de rest van de erfenis mogen verdelen. Alleen als er onvoldoende middelen in de nalatenschap zijn, kan het legaat vervallen of gedeeltelijk worden voldaan.

Moet degene die een legaat krijgt erfbelasting betalen?

In de meeste gevallen wel. De legataris moet erfbelasting betalen over de waarde van het legaat, tenzij hij/zij onder de vrijstellingsgrens blijft of het legaat afkomstig is van een instelling met ANBI-status (zoals een goed doel).

Kan een legaat worden betwist?

Alleen als het legaat onduidelijk is geformuleerd, niet meer bestaat, of als de overledene wilsonbekwaam was bij het opstellen van het testament. Daarom is het belangrijk om legaten duidelijk, controleerbaar en juridisch correct vast te leggen.

Conclusie: waarom een legaat slim én persoonlijk is

Een legaat is een krachtig juridisch middel om specifieke wensen in je testament vast te leggen. Het erfrecht vormt hierbij de juridische basis en beschrijft de regels voor legaten, testamenten en de verdeling van nalatenschappen. Je kunt precies bepalen wie wat ontvangt — van geldbedragen tot dierbare voorwerpen — zonder dat de hele nalatenschap opnieuw verdeeld hoeft te worden.

Het mooie aan een legaat is dat het zowel persoonlijk als flexibel is. Je kunt iemand verrassen, een goed doel steunen of een belangrijk erfstuk veiligstellen. Maar het vraagt ook om zorgvuldige formulering en goed juridisch advies. Want een onduidelijk legaat leidt vaak tot vertraging, erfbelasting of conflicten.

Door tijdig na te denken over legaten, maak je jouw testament volledig en toekomstbestendig. Of het nu gaat om een bedrag, een woning, een schilderij of een emotioneel waardevol bezit — een legaat zorgt dat jouw wens ook ná je overlijden wordt uitgevoerd zoals je het bedoeld hebt.

Zelf je testament voorbereiden?

Gebruik dan de gratis tool op www.belastingscan.nl/tools/testament om:

• stap voor stap je wensen vast te leggen
• te ontdekken welke legaten je kunt opnemen
• inzicht te krijgen in kosten en erfbelasting

Zo ga je goed voorbereid naar de notaris en voorkom je fouten, vertraging en juridische onduidelijkheid. Regel je legaat slim — en geef je nalatenschap de persoonlijke touch die het verdient.