June 23, 2025
Ontdek je rechten en plichten bij het kindsdeel van een erfenis. Leer hoe je goed kunt omgaan met deze belangrijke kwestie. Lees het artikel nu!
Wat gebeurt er met je erfdeel als een ouder overlijdt? En wanneer mag je daar als kind aanspraak op maken? Het kindsdeel is een belangrijk onderdeel van het Nederlandse erfrecht — maar veel mensen weten niet precies wat het inhoudt, hoe het wordt berekend of wanneer het opeisbaar is.
Het zogenaamde kindsdeel is het wettelijk vastgestelde erfdeel waarop kinderen altijd recht hebben als hun ouder overlijdt. Dit deel wordt bepaald volgens de regels van het erfrecht en beschermt de rechten van kinderen, ook in bijzondere situaties.
In dit artikel leggen we uit wat het kindsdeel precies is, wat het verschil is met de legitieme portie, en hoe het werkt bij een langstlevende ouder. Je leert wanneer je jouw deel kunt opeisen, hoeveel erfbelasting je moet betalen en hoe je jouw rechten goed beschermt. Of je nu erfgenaam bent, onterfd bent of een testament wilt opstellen: dit is jouw complete gids over het kindsdeel.
Het kindsdeel is het wettelijke erfdeel waarop een kind recht heeft na het overlijden van een ouder. Volgens de wet hebben kinderen recht op hun kindsdeel; dit recht waarborgt dat hun erfdeel formeel wordt vastgelegd en beschermd. Dit is meestal een niet-opeisbare vordering op de langstlevende ouder.
De legitieme portie is het minimumdeel waar een kind altijd recht op heeft, zelfs bij onterving. Deze bedraagt de helft van het wettelijke kindsdeel.
Het kindsdeel wordt meestal pas opeisbaar bij overlijden van de langstlevende ouder, tenzij in het testament of door bijzondere omstandigheden anders bepaald.
Het kindsdeel kan eerder opeisbaar zijn bij hertrouwen, faillissement of onder curatele stelling van de langstlevende ouder.
De omvang van het kindsdeel wordt bepaald op basis van de waarde van de nalatenschap minus schulden, gedeeld door het aantal erfgenamen.
Over het kindsdeel moet erfbelasting worden betaald als het boven de vrijstellingsgrens (€ 22.817 in 2024) uitkomt.
Het aantal (stief)kinderen en de aanwezigheid van een nieuwe partner kunnen de verdeling complexer maken.
Een testament kan de verdeling en opeisbaarheid van het kindsdeel beïnvloeden. Zonder testament geldt de wettelijke verdeling.
Bij twijfel of conflict is juridisch advies essentieel om je rechten veilig te stellen en onenigheid te voorkomen.
Het kindsdeel is het deel van de erfenis waarop een kind wettelijk gezien recht heeft na het overlijden van een ouder. Dit geldt zowel bij een wettelijke verdeling als bij een ouderlijke boedelverdeling. Het kindsdeel vertegenwoordigt de waarde van het erfdeel waarop het kind aanspraak kan maken, maar dit bedrag is in veel gevallen niet direct opeisbaar.
De hoogte van het kindsdeel wordt bepaald door de waarde van de nalatenschap en het aantal erfgenamen. Als er bijvoorbeeld drie kinderen zijn, wordt de erfenis doorgaans in drie gelijke delen verdeeld, tenzij anders is vastgelegd in een testament. Bij twee kinderen wordt de erfenis in twee gelijke delen verdeeld. De langstlevende ouder behoudt het recht om het erfdeel te beheren zolang hij of zij leeft, waardoor kinderen hun kindsdeel pas kunnen opeisen als de langstlevende ouder overlijdt.
Het kindsdeel is het deel van de erfenis waarop kinderen wettelijk recht hebben na het overlijden van een ouder. Dit wordt ook wel het kindsdeel erfenis genoemd: het wettelijk vastgestelde deel van de erfenis voor kinderen. Dit recht ontstaat op basis van de wet of een testament. Het kindsdeel vertegenwoordigt een geldvordering op de langstlevende ouder of stiefouder, en is niet direct opeisbaar. De wet of het testament bepaalt wanneer het kindsdeel daadwerkelijk opeisbaar wordt. Dit betekent dat kinderen hun deel van de erfenis pas kunnen opeisen onder specifieke omstandigheden, zoals het overlijden van de langstlevende ouder of andere in het testament genoemde situaties.
Hoewel vaak gedacht wordt dat het kindsdeel hetzelfde is als de legitieme portie, is dat niet het geval. De legitieme portie, ook wel de zogenaamde legitieme portie genoemd, is een minimumbedrag waarop een kind altijd recht heeft, zelfs als het onterfd is. Dit is wettelijk vastgesteld op de helft van het erfdeel waarop het kind zonder onterving recht zou hebben gehad.
Kinderen hebben volgens het Nederlandse recht een bevoorrechte positie, waardoor zij nooit volledig onterfd kunnen worden. Zelfs als een ouder in zijn testament bepaald heeft dat een kind niets krijgt, blijft de legitieme portie bestaan. Het opeisen van deze legitieme portie kan vaak complex zijn, zeker wanneer er sprake is van een langstlevende echtgenoot of langstlevende partner.
Het kindsdeel en de legitieme portie zijn twee verschillende concepten binnen het erfrecht. Het kindsdeel ontstaat bij het overlijden van de vader of moeder en is een vordering op de langstlevende ouder, terwijl de legitieme portie een wettelijk recht is op een deel van de erfenis. De legitieme portie bedraagt de helft van het kindsdeel en biedt kinderen een minimale bescherming, zelfs als ze onterfd zijn. Kinderen moeten echter actief en tijdig een beroep doen op hun legitieme portie om hier aanspraak op te kunnen maken. Dit onderscheid is belangrijk omdat het kindsdeel een vordering is die pas opeisbaar wordt onder bepaalde voorwaarden, terwijl de legitieme portie een direct recht op een deel van de erfenis vertegenwoordigt.
Het kindsdeel is niet direct opeisbaar wanneer de langstlevende ouder nog leeft. Wanneer één van de ouders overlijdt, kunnen kinderen overwegen hun kindsdeel van de erfenis op te eisen, maar dit kan niet zomaar. De wet noemt echter een aantal situaties waarin het kindsdeel toch eerder opeisbaar kan zijn. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als de langstlevende ouder hertrouwt of failliet raakt. Ook als de langstlevende ouder in ernstige financiële problemen komt, kan het kindsdeel direct opeisbaar worden.
Als een ouder overlijdt zonder dat er een testament is opgesteld, geldt de wettelijke verdeling. Dit betekent dat de langstlevende ouder de erfenis volledig krijgt, inclusief het kindsdeel. De kinderen krijgen dan een niet-opeisbare vordering op de langstlevende ouder ter hoogte van hun erfdeel. Bij een ouderlijke boedelverdeling kan in het testament staan dat de langstlevende echtgenoot het volledige beheer krijgt, maar dit maakt het kindsdeel nog niet direct opeisbaar.
Om het kindsdeel op te eisen, moet je je wenden tot de langstlevende ouder of de langstlevende echtgenoot. Is de langstlevende ouder onder curatele gesteld, dan kun je terecht bij de curator. Bij overlijden van de langstlevende ouder kun je aanspraak maken op het kindsdeel bij de overige erfgenamen.
Zorg ervoor dat je over de juiste documentatie beschikt, zoals een kopie van het testament en bewijs van overlijden. Het kan nuttig zijn om een erfrecht advocaat in te schakelen om je te begeleiden bij het proces. De advocaat kan je helpen bij het opeisen van je kindsdeel en het berekenen van de exacte waarde van jouw erfdeel. Het is verstandig om het kindsdeel direct na het eerste overlijden te laten berekenen om administratieve problemen in een later stadium te voorkomen.
Het kindsdeel kan onderhevig zijn aan erfbelasting als het boven de fiscale vrijstelling uitkomt en er is erfbelasting verschuldigd. De langstlevende is in de praktijk vaak degene die de erfbelasting afdraagt aan de Belastingdienst, afhankelijk van de hoogte van het kindsdeel en de fiscale vrijstelling. In 2024 bedraagt de vrijstelling voor kinderen € 22.817 per persoon. Alles boven dit bedrag wordt belast volgens de geldende tarieven.
De erfbelasting wordt betaald over de waarde van het kindsdeel op het moment van overlijden van de ouder. De Belastingdienst berekent de belasting op basis van het belastbaar inkomen dat uit de erfenis voortkomt. Als er sprake is van een langstlevende echtgenoot, kan de betaling van de erfbelasting worden uitgesteld tot het moment waarop de langstlevende ook komt te overlijden.
De berekening van het kindsdeel is gebaseerd op de waarde van de nalatenschap op het moment van overlijden van de ouder. Hierbij worden zowel bezittingen als schulden in aanmerking genomen. De waarde van bijvoorbeeld onroerende goederen, bankrekeningen, beleggingen en inboedel worden opgeteld, waarna eventuele schulden worden afgetrokken. Het overgebleven bedrag na aftrek van de schulden wordt vervolgens verdeeld onder de erfgenamen.
Na het berekenen van de totale waarde wordt deze gedeeld door het aantal erfgenamen. Bij drie kinderen en een nalatenschap van € 300.000 krijgt elk kind een kindsdeel van € 100.000, mits er geen testamentaire bepalingen zijn die dit anders verdelen. Een notaris of accountant kan je helpen met een gedetailleerde berekening.
Het aantal erfgenamen speelt een cruciale rol bij het bepalen van de omvang van het kindsdeel. Hoe meer erfgenamen er zijn, hoe kleiner het kindsdeel. Wanneer een ouder overlijdt en drie kinderen achterlaat, wordt de nalatenschap doorgaans in drie gelijke delen gesplitst.
Als de ouders in gemeenschap van goederen getrouwd zijn (ook wel 'goederen getrouwd'), heeft dit invloed op de verdeling van de nalatenschap. In dat geval wordt eerst de helft van het gezamenlijke vermogen aan de langstlevende partner toebedeeld, waarna de andere helft als nalatenschap wordt verdeeld onder de erfgenamen.
Het ontbreken van huwelijkse voorwaarden kan invloed hebben op de financiële verplichtingen tussen erfgenamen, vooral in situaties waarin een van de ouders hertrouwt en daarmee het recht van kinderen op hun kindsdeel kan beïnvloeden. In situaties waarin er meerdere erfgenamen zijn, zoals stiefkinderen of nieuwe partners, kan de verdeling complexer worden. In dergelijke gevallen is het belangrijk om zorgvuldig de testamentaire bepalingen en de wettelijke regels te bekijken. Een goede administratie voorkomt onduidelijkheid en discussie tussen erfgenamen.
Er zijn situaties waarin het kindsdeel direct opeisbaar wordt, zoals wanneer de langstlevende ouder onder curatele wordt gesteld, failliet gaat of opnieuw trouwt. Ook als er een risico bestaat dat de langstlevende het vermogen verkwist, kan het kindsdeel direct opeisbaar worden. Het kindsdeel wordt daarnaast direct opeisbaar als de langstlevende komt te overlijden of in een bijzondere situatie terechtkomt waardoor het kindsdeel opeisbaar wordt.
Het kan gebeuren dat de langstlevende echtgenoot met een nieuwe partner gaat samenwonen of hertrouwt, wat kan leiden tot een direct opeisbaar kindsdeel. In dergelijke gevallen kun je het beste advies inwinnen bij een erfrecht advocaat om jouw rechten veilig te stellen.
In de meeste gevallen is het kindsdeel niet direct opeisbaar bij het overlijden van één ouder. De wet bepaalt dat de langstlevende ouder vaak volledig over de erfenis kan beschikken. De kinderen krijgen dan een niet-opeisbare vordering op de langstlevende ouder ter hoogte van hun erfdeel.
Dit betekent dat kinderen moeten wachten tot ook de langstlevende ouder overlijdt, tenzij er in het testament anders is bepaald. Een advocaat kan je adviseren of er toch mogelijkheden zijn om je kindsdeel eerder op te eisen in bijzondere situaties.
Als de moeder overlijdt, treedt de wettelijke verdeling in werking als er geen testament is. Dit betekent dat de langstlevende ouder het volledige beheer krijgt over de erfenis, inclusief de kindsdelen van de kinderen. De andere helft van het vermogen blijft bij de langstlevende ouder, terwijl de kinderen een vordering krijgen ter hoogte van hun kindsdeel op de langstlevende ouder, maar deze is niet direct opeisbaar.
Het is verstandig om juridisch advies in te winnen bij een erfrecht advocaat om ervoor te zorgen dat het kindsdeel goed wordt vastgelegd en beschermd blijft. Zeker als de moeder overlijdt en er sprake is van een nieuwe partner of stiefkinderen, kan het belangrijk zijn om duidelijke afspraken te maken om toekomstige conflicten te voorkomen.
Bij het eerste overlijden van één van de ouders wordt doorgaans de gehele erfenis overgedragen aan de langstlevende ouder. De kinderen hebben wel recht op hun kindsdeel, maar dit wordt in de vorm van een niet-opeisbare vordering vastgelegd.
Het kindsdeel blijft bewaard en kan pas worden opgeëist na het overlijden van de langstlevende ouder. Het is belangrijk om vast te leggen hoe de verdeling geregeld is, vooral als er sprake is van een nieuw samengesteld gezin of stiefkinderen.
Wilsrechten zijn bijzondere rechten die kinderen kunnen inzetten om hun deel van de erfenis veilig te stellen, zelfs als de langstlevende ouder nog leeft. Deze rechten zijn in het leven geroepen om te voorkomen dat het vermogen van de overleden ouder volledig in handen komt van een nieuwe partner of verloren gaat door het handelen van de langstlevende ouder. Met wilsrechten kunnen kinderen een deel van de erfenis opeisen en zo hun positie beschermen, vooral bij een wettelijke verdeling.
Wanneer de wettelijke verdeling van toepassing is, krijgt de langstlevende ouder in principe de hele erfenis in beheer. Kinderen krijgen dan een niet-opeisbare vordering, maar lopen het risico dat hun kindsdeel in gevaar komt als de langstlevende ouder hertrouwt of het vermogen uitgeeft. Door een beroep te doen op hun wilsrechten, kunnen kinderen in bepaalde gevallen hun recht op een deel van de erfenis veiligstellen, bijvoorbeeld door goederen of geld uit de nalatenschap op te eisen.
Het is belangrijk om te weten dat wilsrechten niet hetzelfde zijn als de legitieme portie. Waar de legitieme portie een wettelijk minimumdeel van de erfenis is waarop een kind altijd recht heeft, bieden wilsrechten extra bescherming in specifieke situaties. Denk bijvoorbeeld aan het moment dat de langstlevende ouder opnieuw trouwt of samenwoont, waardoor het vermogen buiten de familie kan raken.
Het toepassen van wilsrechten is maatwerk en hangt af van de omstandigheden, het testament en de samenstelling van het gezin. In sommige gevallen kunnen ook stiefkinderen of pleegkinderen aanspraak maken op wilsrechten, afhankelijk van wat in het testament is vastgelegd en de wettelijke regels.
Omdat het inroepen van wilsrechten juridische gevolgen heeft en de situatie vaak complex is, is het verstandig om een erfrecht advocaat te raadplegen. Een specialist kan beoordelen of wilsrechten in jouw situatie van toepassing zijn en je begeleiden bij het opeisen van jouw deel van de erfenis. Zo voorkom je dat jouw recht op het kindsdeel verloren gaat en zorg je ervoor dat het vermogen van de overleden ouder eerlijk wordt verdeeld.
Kortom, wilsrechten zijn een krachtig instrument binnen het erfrecht om kinderen te beschermen tegen het verlies van hun erfdeel. Overweeg altijd juridisch advies in te winnen als je denkt dat jouw rechten in het geding zijn, zodat je zeker weet dat je krijgt waar je recht op hebt.
Als je twijfels hebt over jouw rechten of plichten rondom een kindsdeel, kan een erfrecht advocaat je helpen. Deze specialist kan je adviseren over de opeisbaarheid van het kindsdeel, de berekening van de erfbelasting en mogelijke juridische stappen als de erfenis niet correct verdeeld is. Daarnaast kan een erfrecht advocaat ondersteunen om het kindsdeel vast te laten stellen, zodat het aandeel van de kinderen formeel wordt geregeld en optimaal wordt beschermd tegen bijvoorbeeld zorgkosten en erfbelasting.
Een advocaat erfrecht kan ook ondersteuning bieden bij conflicten tussen erfgenamen of problemen met de langstlevende ouder. Het inschakelen van een deskundige kan je veel tijd en juridische rompslomp besparen.
Het percentage van het kindsdeel hangt af van het aantal erfgenamen. Als er bijvoorbeeld drie kinderen zijn en geen testament is opgesteld, wordt de erfenis meestal in drie gelijke delen verdeeld: elk kind ontvangt dan 33,3% van de nalatenschap. Als er een langstlevende partner is, krijgen de kinderen een niet-opeisbare vordering ter hoogte van hun kindsdeel op die partner.
Nee, een kindsdeel is vaak pas opeisbaar na het overlijden van de langstlevende ouder. In uitzonderlijke situaties kan het eerder opeisbaar zijn, bijvoorbeeld als de langstlevende ouder failliet gaat, opnieuw trouwt, onder curatele wordt gesteld of het vermogen verkwist. In die gevallen kan het kindsdeel wel direct worden opgeëist.
Het kindsdeel wordt bepaald op basis van de totale waarde van de nalatenschap op het moment van overlijden. Daarvan worden de schulden afgetrokken en het resterende bedrag wordt gedeeld door het aantal erfgenamen. Over het kindsdeel kan wettelijke rente worden berekend, afhankelijk van het testament of de wettelijke regels. Een notaris of erfrechtadvocaat kan je helpen om het exacte bedrag te berekenen en eventuele testamentaire bepalingen mee te nemen in de verdeling.
Niet volledig. In 2024 geldt een belastingvrije drempel van € 22.817 per kind. Alles wat een kind meer ontvangt dan deze vrijstelling is belast met erfbelasting. De hoogte van het belastingtarief hangt af van de waarde van het kindsdeel en de relatie tot de overledene. Vaak wordt de erfbelasting betaald door de langstlevende ouder, maar uiteindelijk is deze belasting wel verschuldigd over het kindsdeel.
Het kindsdeel is méér dan alleen een deel van de erfenis. Het bepaalt welke rechten je hebt na het overlijden van een ouder — maar ook welke plichten en fiscale gevolgen daarbij komen kijken. Hoewel het kindsdeel vaak pas later opeisbaar is, bijvoorbeeld na het overlijden van de langstlevende ouder, is het cruciaal om nú al helderheid te hebben over de afspraken, verdeling en juridische status.
Zeker bij samengestelde gezinnen, onterving of onduidelijke testamenten kan de situatie snel ingewikkeld worden. Door op tijd juridisch advies in te winnen en je goed te laten informeren over de regels, voorkom je vervelende verrassingen en zorg je voor rust in de toekomst — voor jezelf én je familie.
Laat het kindsdeel dus geen bron van onzekerheid worden. Bekijk je situatie, leg afspraken goed vast, en vraag indien nodig hulp van een erfrechtadvocaat of notaris. Zo weet je zeker dat je krijgt waar je recht op hebt — en dat de verdeling eerlijk en juridisch waterdicht verloopt.
Wil jij zeker weten dat jouw testament alles regelt zoals jij het bedoelt?
Gebruik dan onze Testamentplanner en ontdek direct wat je kunt vastleggen om jouw nalatenschap helder, eerlijk en juridisch correct te regelen.
Coen is oprichter van Belastingscan en fiscalist met een passie voor technologie. Hij helpt particulieren, ondernemers en DGA’s om helder inzicht te krijgen in hun fiscale situatie.
