Particulier
Huwelijk, scheiding en familiezaken
June 19, 2025

Het beste samenlevingscontract: tips en voorbeelden voor samenwoners

Ontdek alles wat je moet weten over een samenlevingscontract. Praktische tips en belangrijke informatie voor een goed begin. Lees het artikel nu!

Samenwonen is een grote stap. Je deelt je huis, je leven, én vaak ook je financiën. Maar wat gebeurt er als jullie uit elkaar gaan, of als één van jullie komt te overlijden? Wie krijgt wat? Hoe zit het met het huis, de schulden, of het pensioen?

Een samenlevingscontract helpt om dit goed en eerlijk te regelen. Met een samenlevingscontract kun je een aantal zaken vastleggen, zoals spullen, verdeling van vermogen, pensioen, alimentatie en gedragsafspraken op social media. In 2025 is het belangrijker dan ooit om duidelijke afspraken af te spreken — zowel voor de juridische zekerheid als voor fiscale voordelen. In dit artikel ontdek je alles over het opstellen, aanpassen en beëindigen van een samenlevingscontract. Je leert wat het kost, hoe het werkt, en waar je op moet letten als je samenwoont.

Belangrijkste punten over het samenlevingscontract in 2025

  1. Een samenlevingscontract is een officiële akte waarin je afspraken maakt over gezamenlijke bezittingen, schulden en financiën.
  2. Met een samenlevingscontract regel je een aantal zaken, zoals de verdeling van vermogen, pensioen, alimentatie, en afspraken over het gebruik van social media.
  3. Een notarieel samenlevingscontract is vaak vereist voor partnerpensioen, belastingvoordelen en erkenning door de Belastingdienst.
  4. Een samenlevingscontract is belangrijk voor belastingplanning, omdat je als fiscale partners kunt profiteren van voordelen bij de inkomstenbelasting en erfbelasting.
  5. De wet bevat geen regels voor samenwoners, waardoor het afsluiten van een samenlevingscontract extra belangrijk is voor duidelijkheid en wettelijke voordelen.
  6. In 2025 kost een samenlevingscontract gemiddeld tussen de €400 en €700, afhankelijk van de notaris en eventuele extra documenten zoals een testament.
  7. Met een verblijvingsbeding kun je bij overlijden in de woning blijven wonen — belangrijk als de woning gezamenlijk is.
  8. Samenlevingscontract vs geregistreerd partnerschap: een partnerschap heeft automatisch wettelijke gevolgen, terwijl je bij een samenlevingscontract zelf bepaalt wat je vastlegt.
  9. Zonder contract loop je risico bij uit elkaar gaan of overlijden — er is geen wettelijk vangnet voor samenwoners.
  10. Veelgemaakte fouten zijn het niet vastleggen bij de notaris, geen afspraken maken over pensioen of kinderen, of verkeerde verwachtingen over erfbelasting.

Wat is een samenlevingscontract?

Een samenlevingscontract, ook wel samenlevingsovereenkomst genoemd, is een officiële overeenkomst waarin jij en je partner vastleggen hoe jullie zaken regelen zolang jullie samenwonen. Met een samenlevingscontract kun je afspraken afspreken over eigendom, erfrecht en financiën, zoals inkomen, gezamenlijke kosten, bezittingen, schulden en eventueel kinderen. Het contract geeft duidelijkheid tijdens de relatie én voorkomt discussies als jullie uit elkaar gaan of als één van jullie komt te overlijden. Door het ondertekenen van het contract kunnen jullie bovendien bewijzen dat beide partners akkoord zijn gegaan met de gemaakte afspraken.

Officiële akte met afspraken over bezittingen en financiën

In een samenlevingscontract kun je schriftelijk afspreken wie wat bezit, hoe jullie omgaan met gezamenlijke uitgaven (zoals huur, boodschappen en vakanties) en hoe jullie bij een eventuele breuk of overlijden de zaken verdelen. Ook kunnen jullie afspreken wie welk deel van de woning bezit, hoe opgebouwde bezittingen worden verdeeld en wat er gebeurt met gezamenlijke schulden.

Zonder samenlevingscontract worden jullie fiscaal gezien als losse individuen. Er is dan géén recht op elkaars erfenis, partnerpensioen of hogere erfbelastingvrijstelling. Met een goed opgesteld samenlevingscontract — inclusief verblijvingsbeding en eventueel testament — voorkom je die onzekerheden. Het is mogelijk om het samenlevingscontract op een later moment aan te passen, mits beide partners daarmee akkoord gaan.

Samenlevingscontract opstellen via de notaris

Een notarieel samenlevingscontract is in veel gevallen noodzakelijk om als fiscale partners te worden aangemerkt door de Belastingdienst. Ook pensioenfondsen eisen vaak een notariële akte om het partnerpensioen te activeren. Daarom is het verstandig om het contract bij een notaris op te stellen. De notaris zorgt ervoor dat de afspraken rechtsgeldig zijn en denkt mee over aanvullende bepalingen die aansluiten op jullie persoonlijke situatie. Het samenlevingscontract ondertekenen doe je officieel bij de notaris, waar jullie beiden in persoon aanwezig moeten zijn om het contract te ondertekenen.

Je kunt ook online een samenlevingscontract laten opstellen, maar pas op: deze zijn niet altijd voldoende voor belastingtechnische of erfrechtelijke doeleinden. Wil je zekerheid? Laat het contract dan vastleggen in een notariële akte. Houd er rekening mee dat de notaris soms een vergoeding vraagt als je later een nieuwe kopie van het samenlevingscontract wilt opvragen.

Waarom een samenlevingscontract opstellen?

Samenwonen zonder iets op papier te zetten lijkt misschien vanzelfsprekend, maar juridisch stelt het weinig voor. De wet bevat namelijk geen regels voor samenwoners, waardoor een samenlevingscontract noodzakelijk is. Zolang er geen samenlevingscontract is, zijn jullie officieel geen partners in de ogen van instanties zoals de Belastingdienst, pensioenfondsen en de notaris. De fiscus (Belastingdienst) bepaalt bovendien of je als fiscale partners wordt aangemerkt. Een samenlevingscontract is daarom essentieel om jullie onderlinge afspraken rechtsgeldig vast te leggen.

Juridische zekerheid bij samenwonen

Een samenlevingscontract biedt een stevig juridisch fundament. Hierin kun je samen afspraken afspreken over wie wat bezit, wie waarvoor verantwoordelijk is, en hoe kosten worden verdeeld. Dit is niet alleen belangrijk bij het opbouwen van een gezamenlijke huishouding, maar ook bij onverwachte gebeurtenissen zoals overlijden of relatiebeëindiging. Zonder contract kun je als partner zelfs het recht op een gezamenlijke woning of bezittingen verliezen.

Duidelijkheid over verdeling van bezittingen, schulden en ouderlijk gezag

In een samenlevingscontract regel je onder meer hoe gezamenlijke bezittingen worden verdeeld, hoe schulden worden afgelost en hoe je de kosten van het huishouden verdeelt. Je kunt hierin ook afspreken hoe je omgaat met spaargeld, inboedel of een gezamenlijke woning. Komen er kinderen? Dan kun je ook afspraken opnemen over het ouderlijk gezag of de zorgverdeling, wat in sommige gevallen later conflicten voorkomt.

Belangrijk bij uit elkaar gaan of overlijden

Zonder samenlevingscontract is er niets geregeld bij uit elkaar gaan of overlijden. Je bent dan geen fiscale partner, hebt geen recht op partnerpensioen en valt ook buiten de erfregeling. In een notarieel samenlevingscontract kun je samen afspreken wat er gebeurt bij uit elkaar gaan of overlijden, bijvoorbeeld afspraken over financiën, eigendommen en erfrecht. Een samenlevingscontract met verblijvingsbeding kan dit oplossen. Daarmee blijft de langstlevende partner beschermd — bijvoorbeeld het recht om in de gezamenlijke woning te blijven wonen.

Een samenlevingscontract is dus geen luxe, maar een praktische en juridische noodzaak. Het is dé manier om zelf de regie te houden over wat er gebeurt als jullie relatie verandert, eindigt of als er iets gebeurt met één van beiden.

Wat kost een samenlevingscontract bij de notaris?

De kosten van een samenlevingscontract kunnen sterk verschillen, afhankelijk van wat je precies wilt regelen en bij welke notaris je het laat opstellen. Houd er rekening mee dat notarissen soms een vergoeding vragen voor het wijzigen of opvragen van het samenlevingscontract. Toch is het goed te weten waar je in 2025 ongeveer op kunt rekenen qua tarieven — en waarom het verstandig is om niet alleen naar de laagste prijs te kijken.

Gemiddelde tarieven in 2025

In 2025 liggen de tarieven voor een standaard samenlevingscontract tussen de €300 en €750 inclusief btw. De exacte prijs hangt af van de complexiteit van jullie situatie en de notaris die je kiest. Bij online notariskantoren kun je vaak iets goedkoper uit zijn, maar je levert dan soms wel in op persoonlijk advies. Wil je een fysiek gesprek, uitgebreide begeleiding of maatwerk (bijvoorbeeld voor een samengesteld gezin, een woning op één naam, of meerdere inkomensstromen), dan liggen de kosten eerder richting de bovengrens.

Tip: de prijs is vaak inclusief het opstellen, bespreken en ondertekenen van het contract én de inschrijving bij de Belastingdienst voor fiscaal partnerschap.

Verschil tussen basiscontract en uitbreiding met testament

Een basis-samenlevingscontract regelt de verdeling van kosten, bezittingen en de onderlinge zorgplicht. Maar in veel gevallen is dit niet voldoende. Zeker als je ook zaken rond overlijden goed wilt regelen (zoals erfgenaamschap of verblijvingsbeding), is het verstandig om ook een testament op te laten stellen. Als de woning niet op beide namen staat, is een testament nodig om het recht om in de woning te blijven wonen voor de niet-eigenaar te waarborgen.

Veel notarissen bieden hiervoor een combinatiepakket aan. De kosten hiervan liggen gemiddeld rond de €750 tot €1.100 voor een samenlevingscontract inclusief twee eenvoudige testamenten. Dit lijkt een investering, maar biedt volledige juridische zekerheid — ook voor de langstlevende partner.

Besparen op kosten is begrijpelijk, maar zorg ervoor dat je goed begrijpt wat er wél en niet in het basiscontract is geregeld. In sommige situaties is een goedkoop contract juridisch ontoereikend, met grote gevolgen bij overlijden of uit elkaar gaan.

Belangrijkste afspraken in een samenlevingscontract

Een goed samenlevingscontract legt niet alleen de basis voor jullie gezamenlijke leven, maar voorkomt ook juridische en financiële problemen als de relatie eindigt — door een breuk of overlijden. Met een samenlevingscontract regel je een aantal zaken, zoals spullen, verdeling van vermogen, pensioen en gedragsafspraken. In het contract neem je een aantal essentiële afspraken op die duidelijkheid bieden over rechten, plichten en eigendommen.

Verdelen van bezittingen en gezamenlijke spullen

Een van de belangrijkste onderdelen is de verdeling van eigendommen. In het samenlevingscontract bepaal je wat privébezit blijft en wat gezamenlijk is. Denk aan de woning, inboedel, auto, of grote aankopen die tijdens de relatie zijn gedaan. Door dit vooraf vast te leggen, voorkom je dat er later discussie ontstaat over wie recht heeft op wat.

Ook kun je afspraken maken over de verdeling bij uit elkaar gaan: wie blijft er in de woning? Hoe worden gezamenlijke schulden afgelost? Wie krijgt wat van de inboedel?

Gezamenlijke rekening, pensioen, kinderen

Veel samenwoners hebben een gezamenlijke bankrekening voor vaste lasten. In het contract kun je vastleggen welk bedrag ieder daaraan bijdraagt, en hoe dat in verhouding staat tot het inkomen. Daarnaast kun je bepalen wat er gebeurt met opgebouwde rechten op partnerpensioen of lijfrentes, en of er een verblijvingsbeding geldt bij overlijden.

Hebben jullie kinderen of plannen jullie gezinsuitbreiding? Dan is het verstandig om ook afspraken te maken over het ouderlijk gezag, de zorgverdeling en financiële verplichtingen. Zo voorkom je dat onduidelijkheid ontstaat over de zorg- en opvoedtaken als de relatie eindigt.

Afstemming op huwelijkse voorwaarden en testament

Een samenlevingscontract staat niet op zichzelf. Als jullie ooit besluiten te trouwen of een geregistreerd partnerschap aan te gaan, kunnen de afspraken in het contract worden overgenomen of aangepast in huwelijkse voorwaarden.

Ook is het verstandig om het samenlevingscontract af te stemmen op een testament. In veel gevallen worden partners zonder testament géén erfgenaam van elkaar. Een combinatie van een notarieel samenlevingscontract met een testament biedt maximale juridische bescherming — bijvoorbeeld om te voorkomen dat bij overlijden de hele nalatenschap naar de familie van de overledene gaat.

Wat is een notarieel samenlevingscontract?

Een notarieel samenlevingscontract is een officieel document dat wordt opgesteld en ondertekend bij de notaris. Met een samenlevingscontract maak je afspraken over erfrechten, eigendommen en fiscale voordelen, zodat zaken als erfbelasting en de verdeling van bezittingen goed geregeld zijn. Het contract bevat juridisch bindende afspraken tussen partners die samenwonen. Anders dan een zelfgeschreven overeenkomst of een online voorbeelddocument, heeft een notarieel samenlevingscontract volledige rechtsgeldigheid. Dit betekent dat het contract juridisch afdwingbaar is en erkend wordt door instanties zoals de Belastingdienst, pensioenfondsen en banken.

Wettelijk erkende akte met rechtsgeldigheid

De notaris zorgt ervoor dat het samenlevingscontract voldoet aan de wettelijke eisen. Beide partners worden geïnformeerd over de inhoud en de gevolgen van de afspraken die ze vastleggen. Denk aan bepalingen over bezittingen, partnerpensioen, het gebruik van gezamenlijke rekeningen of het recht om in de gezamenlijke woning te blijven wonen bij overlijden van een partner. Zodra het contract is ondertekend en geregistreerd, is het rechtsgeldig.

Het voordeel van een notariële akte is dat je niet alleen zeker weet dat de afspraken juridisch kloppen, maar ook dat je bewijs hebt bij conflict of scheiding. Dat voorkomt vervelende discussies achteraf.

Waarom banken en pensioenfondsen dit vereisen

Veel banken en pensioenfondsen eisen een notarieel samenlevingscontract als je gebruik wilt maken van bepaalde rechten. Denk aan het verkrijgen van fiscaal partnerschap voor de Belastingdienst, het recht op partnerpensioen, of het aanvragen van een gezamenlijke hypotheek.

Bijvoorbeeld: als jij en je partner samen een huis willen kopen en daarvoor een gezamenlijke lening aanvragen, zal de hypotheekverstrekker vragen naar een notarieel samenlevingscontract. Ook pensioenfondsen keren alleen partnerpensioen uit aan de langstlevende partner als er een officieel notarieel contract bestaat en de partner is aangemeld.

Kortom: wie samenwoont en zijn rechten goed wil regelen, komt in de praktijk niet om een notarieel samenlevingscontract heen. Het biedt niet alleen juridische zekerheid, maar opent ook de deur naar belangrijke financiële voorzieningen.

Samenlevingscontract versus geregistreerd partnerschap

Als je gaat samenwonen, sta je voor een belangrijke keuze: stel je een samenlevingscontract op of kies je voor een geregistreerd partnerschap? Een geregistreerd partner heeft automatisch bepaalde rechten, zoals erfrecht en pensioenrechten, net als wanneer je getrouwd bent. Beide vormen bieden juridische bescherming en duidelijkheid, maar er zijn duidelijke verschillen in rechten, verplichtingen en gevolgen bij scheiding of overlijden. Welke vorm bij jou past, hangt af van je situatie, wensen en toekomstplannen.

Een samenlevingscontract is een overeenkomst tussen partners waarin je zelf afspraken maakt over bijvoorbeeld de verdeling van kosten en eigendommen. Bij een geregistreerd partnerschap zijn de rechten en plichten wettelijk vastgelegd, vergelijkbaar met getrouwd zijn. Geregistreerd partners hebben automatisch rechten op het gebied van erfbelasting, pensioen en alimentatie, terwijl je bij een samenlevingscontract deze zaken zelf moet regelen.

Getrouwd zijn en een geregistreerd partnerschap zijn beide wettelijke verbintenissen, in tegenstelling tot het samenlevingscontract, dat vooral een privaatrechtelijke overeenkomst is. Hierdoor zijn de juridische gevolgen bij scheiding of overlijden bij getrouwd zijn en geregistreerd partnerschap uitgebreider geregeld dan bij een samenlevingscontract.

Belangrijkste juridische verschillen

Een geregistreerd partnerschap is – net als een huwelijk – een wettelijke verbintenis die automatisch bepaalde rechten en plichten met zich meebrengt. Denk aan:

  • Zorgplicht voor elkaar
  • Automatische verdeling van bezittingen en schulden (tenzij je partnerschapsvoorwaarden opstelt)
  • Erfrecht: je bent automatisch elkaars erfgenaam
  • Partnerpensioen: meestal automatisch geregeld

Een samenlevingscontract daarentegen is geen wettelijke verbintenis, maar een overeenkomst die je zelf vormgeeft. Je bepaalt zelf wat je vastlegt. Je hebt dus geen automatische rechten of verplichtingen. Bijvoorbeeld:

  • Geen automatische erfgenaam (tenzij je dit apart regelt in een testament)
  • Geen partnerpensioen, tenzij je dit zelf regelt én het pensioenfonds dit erkent
  • Geen gezamenlijke aansprakelijkheid voor schulden
  • Wel mogelijk om afspraken te maken over kosten, bezit en partneralimentatie
Wanneer kies je waarvoor?
  • Kies voor een geregistreerd partnerschap als je juridisch zoveel mogelijk automatisch geregeld wilt hebben, vergelijkbaar met een huwelijk maar zonder de trouwceremonie. Dit is vooral geschikt voor stellen die langdurig samenleven, (wettelijk) willen zorgen voor elkaar en elkaars erfgenaam willen zijn.
  • Kies voor een samenlevingscontract als je juist meer flexibiliteit wilt. Bijvoorbeeld als je niet elkaars erfgenaam wilt zijn, of als je alleen afspraken wilt maken over financiële zaken, zoals een gezamenlijke rekening of woning. Dit is populair bij jonge stellen, starters of samengestelde gezinnen.

In de praktijk geldt: wie zekerheid wil en weinig gedoe bij overlijden of uit elkaar gaan, doet er goed aan zich goed te laten informeren. Soms is een combinatie van een samenlevingscontract én een testament de beste keuze.

Partnerpensioen en erfbelasting regelen

Als je samenwoont zonder huwelijk of geregistreerd partnerschap, is er niets automatisch geregeld voor partnerpensioen of erfbelasting. Een notarieel samenlevingscontract kan dan essentieel zijn. Het biedt niet alleen juridische duidelijkheid, maar ook financiële voordelen bij overlijden. Daarnaast kan een samenlevingscontract voordelen opleveren op het gebied van belasting, zoals bij de inkomstenbelasting en erfbelasting.

Samenlevingscontract en partnerpensioen

Wil je dat je partner in aanmerking komt voor partnerpensioen na jouw overlijden? Dan is een notarieel samenlevingscontract meestal verplicht. Pensioenfondsen stellen dit vaak als voorwaarde om je partner als ‘pensioengerechtigde’ te erkennen. Zonder zo’n contract loopt je partner mogelijk tienduizenden euro’s mis aan nabestaandenpensioen.

Zorg er dus voor dat:

  • je partner expliciet als partner wordt aangemeld bij het pensioenfonds
  • jullie samenlevingscontract voldoet aan de eisen van het pensioenfonds (zoals gezamenlijke huishouding, duur van de relatie, en notariële vastlegging)

Let op: het aanmelden moet vaak binnen een bepaalde termijn, dus controleer dit tijdig.

Belastingvoordeel bij overlijden en erfbelasting

Bij overlijden geldt een aanzienlijk hogere vrijstelling van erfbelasting voor fiscale partners dan voor niet-fiscale partners. In 2025 is de vrijstelling voor partners ruim €795.156, terwijl kinderen en andere erfgenamen veel lagere vrijstellingen hebben.

De fiscus bepaalt hoe de erfbelasting en de bijbehorende vrijstellingen op partners worden toegepast.

Om fiscaal partner te zijn voor de erfbelasting, moet je:

  • een notarieel samenlevingscontract hebben
  • op hetzelfde adres staan ingeschreven
  • minimaal zes maanden fiscaal partner zijn voor het overlijden

Zonder deze voorwaarden betaal je mogelijk tienduizenden euro’s meer erfbelasting. Met een goed opgesteld samenlevingscontract kun je dit voorkomen en de langstlevende partner goed achterlaten.

Samenlevingscontract en de Belastingdienst

Een samenlevingscontract heeft niet alleen juridische, maar ook fiscale gevolgen. Het kan direct invloed hebben op de belasting die je betaalt, bijvoorbeeld doordat je samen gebruik kunt maken van fiscale voordelen. Als je aan bepaalde voorwaarden voldoet, beschouwt de Belastingdienst jou en je partner als fiscaal partners. Dit kan voordelen opleveren bij de inkomstenbelasting, toeslagen en erfbelasting.

Wanneer ben je fiscaal partner?

Volgens de Belastingdienst ben je fiscaal partner als je:

  • op hetzelfde adres staat ingeschreven,
  • én een notarieel samenlevingscontract hebt afgesloten.

In dat geval worden jullie automatisch als fiscale partners behandeld voor de inkomstenbelasting. Heb je geen notarieel contract? Dan gelden aanvullende voorwaarden zoals het samen hebben van een kind of een gezamenlijke hypotheek.

Let op: het moet gaan om een officieel notarieel samenlevingscontract, een informele overeenkomst of afspraak via een appje telt dus niet.

Wat zijn de gevolgen voor de inkomstenbelasting?

Fiscaal partnerschap betekent dat je in veel gevallen inkomsten, aftrekposten en heffingskortingen mag verdelen. Dit biedt verschillende voordelen:

  • Hypotheekrenteaftrek en zorgkosten kun je optimaal toewijzen.
  • Eén van jullie kan meer gebruik maken van de algemene heffingskorting.
  • Je kunt onderling bepalen wie welk vermogen in box 3 aangeeft — handig als één van jullie onder de vrijstelling blijft.

Zonder fiscaal partnerschap mis je deze optimalisatiekansen. Heb je bijvoorbeeld hoge aftrekposten en je partner juist inkomen, dan loont het om die combinatie fiscaal te benutten.

Let op: een samenlevingscontract zorgt dus niet alleen voor juridische duidelijkheid, maar ook voor een slimmere belastingaangifte.

Verblijvingsbeding: blijven wonen bij overlijden

Een verblijvingsbeding is een belangrijk onderdeel van een samenlevingscontract — vooral als jullie samen een woning bezitten of bezittingen delen. Het zorgt ervoor dat bij het overlijden van één van de partners, de ander in de woning kan blijven wonen of de gezamenlijke bezittingen mag houden. Ook als de woning niet gezamenlijk eigendom is, kan het verblijvingsbeding bescherming bieden aan de andere partner, zodat deze niet direct de woning hoeft te verlaten.

Wat is een verblijvingsbeding?

Een verblijvingsbeding is een juridische afspraak waarin staat dat gezamenlijke eigendommen automatisch toekomen aan de langstlevende partner. Denk aan:

  • de koopwoning,
  • de gezamenlijke inboedel,
  • of andere gedeelde eigendommen zoals een auto of spaargeld.

Het verblijvingsbeding voorkomt dat erfgenamen van de overledene direct aanspraak maken op deze goederen. Dit biedt zekerheid, vooral als je geen testament hebt of je partner niet je erfgenaam is.

Wat als één partner overlijdt?

Zonder verblijvingsbeding kan de helft van het huis of de inboedel ineens toebehoren aan de erfgenamen van de overleden partner. Die erfgenamen kunnen dan eisen dat het huis wordt verkocht of dat de spullen worden verdeeld — met alle financiële en emotionele gevolgen van dien.

Met een verblijvingsbeding voorkom je dat:

  • de overgebleven partner de woning moet verlaten,
  • er conflicten ontstaan met kinderen of andere erfgenamen,
  • je elkaars aandeel in de gezamenlijke bezittingen verliest.

Let op: een verblijvingsbeding werkt alleen als het in een notarieel samenlevingscontract is opgenomen. In sommige gevallen moet het ook worden ondersteund met een testament, zeker als de woning niet gezamenlijk eigendom is.

Een verblijvingsbeding is dus essentieel voor samenwoners die elkaar willen beschermen bij overlijden, zonder automatisch onder het erfrecht te vallen zoals bij huwelijk of geregistreerd partnerschap.

Juridische gevolgen en bescherming

Een samenlevingscontract biedt niet alleen duidelijkheid tijdens jullie relatie, maar ook bescherming als het misgaat. Of jullie nu uit elkaar gaan of een van beiden overlijdt: duidelijke afspraken helpen juridische conflicten en financiële schade te voorkomen.

Rechten en plichten bij uit elkaar gaan

Anders dan bij een huwelijk of geregistreerd partnerschap kent samenwonen geen wettelijke regeling voor de verdeling van bezittingen bij het beëindigen van de relatie. Zonder contract geldt: ieder houdt wat op eigen naam staat.

Met een samenlevingscontract kun je afspraken maken over:

  • verdeling van gezamenlijke bezittingen,
  • verdeling van schulden,
  • eventuele partneralimentatie of afspraken over kinderen,
  • wie er in de gezamenlijke woning blijft.
Wettelijke bescherming langstlevende partner

Bij overlijden is de langstlevende partner zonder samenlevingscontract juridisch gezien vaak een buitenstaander. Je hebt dan geen recht op de woning, inboedel of erfenis — tenzij er iets geregeld is in een testament of via een verblijvingsbeding.

Een samenlevingscontract:

  • zorgt ervoor dat je fiscaal partner kunt zijn (gunstig voor erfbelasting),
  • kan helpen bij het regelen van partnerpensioen,
  • maakt het mogelijk om gezamenlijke goederen automatisch bij de langstlevende te laten komen.

Kortom: wie samenwoont zonder iets te regelen, loopt risico’s. Een samenlevingscontract biedt een stevig juridisch fundament en voorkomt dat je met lege handen achterblijft.

Hoe beëindig je een samenlevingscontract?

Een samenlevingscontract eindigt niet automatisch als je uit elkaar gaat. Het is belangrijk om dit juridisch correct af te wikkelen — zeker als jullie gezamenlijke bezittingen, een huis of kinderen hebben. Je kunt het samenlevingscontract op elk moment aanpassen als beide partners daarmee akkoord zijn; dit wordt vaak vastgelegd met handtekeningen. Hieronder lees je hoe het beëindigen van een samenlevingscontract werkt en waar je op moet letten.

Beëindiging bij uit elkaar gaan

In het samenlevingscontract staat meestal een clausule over beëindiging. Vaak is daarin vastgelegd dat het contract eindigt:

  • zodra één van jullie overlijdt,
  • of zodra jullie niet meer op hetzelfde adres wonen,
  • óf zodra jullie dat schriftelijk verklaren.

In de praktijk betekent dit dat jullie samen een beëindigingsovereenkomst moeten opstellen of dat een van de partners schriftelijk aangeeft het contract op te zeggen. Dit hoeft niet via de notaris, maar het kan wél verstandig zijn als er veel op het spel staat (bijvoorbeeld een koophuis, pensioenrechten of kinderen).

Nieuwe afspraken maken, kosten en procedure

Als je uit elkaar gaat, is het belangrijk om afspraken te maken over:

  • de verdeling van spullen en gezamenlijke bezittingen,
  • wie in de woning blijft (of hoe de woning wordt verkocht),
  • het afhandelen van gezamenlijke rekeningen en schulden.

Deze afspraken kun je onderling maken, maar als de emoties hoog oplopen of het complex wordt, is het raadzaam om een mediator of jurist in te schakelen.

Kosten: het beëindigen van een samenlevingscontract kost meestal niets als je het samen regelt. Wil je via een notaris of advocaat duidelijke afspraken laten vastleggen? Reken dan op kosten tussen de €250 en €750, afhankelijk van de complexiteit. Houd er rekening mee dat de notaris soms een vergoeding vraagt voor het wijzigen of beëindigen van het samenlevingscontract.

Tip: Heb je ook een verblijvingsbeding, testament of andere afspraken die aan het contract gekoppeld zijn? Vergeet dan niet om die ook te herzien of te laten vervallen.

Juridische gevolgen en bescherming

Wanneer je een samenlevingscontract hebt opgesteld via de notaris, heeft dat verschillende juridische gevolgen die je als partners beschermen. Een samenlevingscontract wordt ook wel een samenlevingsovereenkomst genoemd; beide termen verwijzen naar hetzelfde document waarin je afspraken vastlegt over bijvoorbeeld financiën, eigendommen en pensioen. Denk aan duidelijke afspraken over de verdeling van bezittingen en schulden wanneer je uit elkaar gaat. Dit voorkomt conflicten en juridische onzekerheid.

Zonder notarieel contract heb je als samenwoners namelijk geen automatisch recht op elkaars spullen of pensioen. Ook bij overlijden van een partner ben je zonder samenlevingscontract (en zonder testament) niet automatisch erfgenaam. Een samenlevingscontract met een verblijvingsbeding of gekoppeld aan een testament biedt dan wél bescherming. Zo voorkom je dat nabestaanden of familieleden van je partner aanspraak maken op bezittingen of de woning.

Hoe beëindig je een samenlevingscontract?

Een samenlevingscontract eindigt in principe als je relatie wordt beëindigd of als één van de partners overlijdt. Wil je het contract formeel stopzetten, dan kun je dit doen via een schriftelijke overeenkomst waarin jullie vastleggen dat het contract niet langer van kracht is.

Als je samen een woning hebt of kinderen, is het aan te raden dit goed juridisch te regelen. In sommige gevallen moeten ook gezamenlijke schulden, contracten of verzekeringen worden aangepast. Wil je nieuwe afspraken maken (bijvoorbeeld als je opnieuw gaat samenwonen), dan kun je het oude contract laten aanpassen of een nieuw contract laten opstellen bij de notaris. Houd ook rekening met mogelijke kosten voor juridische ondersteuning of het wijzigen van testamenten of verzekeringen.

Veelgemaakte fouten bij samenlevingscontracten

Een veelgemaakte fout is het niet laten opstellen van een notarieel samenlevingscontract, terwijl dat juist nodig is voor partnerpensioen, erfbelasting of fiscale voordelen. Ook vergeten stellen regelmatig om belangrijke afspraken vast te leggen over bijvoorbeeld pensioenrechten, eigendom van de woning, of het verdelen van gezamenlijke schulden.

Een ander risico is dat stellen geen onderscheid maken tussen privébezittingen en gezamenlijke aankopen. Dat kan bij een relatiebreuk tot discussies leiden over wie wat mag houden. Ook vergeten stellen soms hun samenlevingscontract aan te passen bij grote levensveranderingen, zoals de aankoop van een huis, een kind of het afsluiten van een hypotheek.

Kortom: een goed samenlevingscontract voorkomt problemen, maar alleen als het volledig, actueel en notarieel is vastgelegd.

Veelgestelde vragen

Wat is het nadeel van een samenlevingscontract?

Een samenlevingscontract biedt geen automatische erfrechten of pensioenrechten. Je moet deze rechten expliciet regelen via een testament of pensioenfonds.

Wat zijn de regels van een samenlevingscontract?

Er zijn geen vaste regels: jullie bepalen zelf wat er in het contract staat. Wel is een notarieel samenlevingscontract vereist om fiscaal partner te zijn en voor rechten bij pensioen en erfbelasting.

Wat is het verschil met een geregistreerd partnerschap?

Een geregistreerd partnerschap heeft meer juridische gevolgen, zoals automatisch erfrecht en zorgplicht. Een samenlevingscontract is flexibeler maar vereist meer aanvullende afspraken.

Waarom zou je een samenlevingscontract afsluiten?

Om financiële duidelijkheid te creëren, conflicten te voorkomen en elkaar te beschermen bij overlijden of uit elkaar gaan — zonder direct te trouwen of een geregistreerd partnerschap aan te gaan.

Conclusie: Zekerheid begint bij duidelijke afspraken

Waarom een samenlevingscontract loont

Samenwonen zonder duidelijke afspraken kan leiden tot onduidelijkheid en juridische risico’s. Een samenlevingscontract biedt structuur, bescherming én fiscale voordelen. Het is dé manier om misverstanden, conflicten en financiële problemen te voorkomen als jullie uit elkaar gaan of als één van de partners overlijdt.

Wil je weten of een samenlevingscontract bij jullie situatie past?

Doe nu de gratis check op Belastingscan.nl en ontdek binnen enkele minuten welke afspraken voor jullie belangrijk zijn.

Meer blogs