June 19, 2025
Ontdek de verschillen tussen een samenlevingscontract en geregistreerd partnerschap. Welke optie past het beste bij jouw situatie? Lees verder voor tips.
Samenwonen met je partner brengt veel mooie momenten met zich mee — maar ook belangrijke keuzes. Eén daarvan is: hoe regel je jullie gezamenlijke leven juridisch? In de huidige maatschappij zijn er verschillende manieren waarop relaties formeel kunnen worden vastgelegd. Kies je voor een samenlevingscontract, of is een geregistreerd partnerschap beter passend?
Beide opties geven je juridische zekerheid, maar ze verschillen op cruciale punten. Denk aan zaken als ouderlijk gezag, erfgenaamschap, bezittingen, pensioen en wat er gebeurt als jullie uit elkaar gaan. Het belangrijkste verschil tussen een samenlevingscontract en een geregistreerd partnerschap zit vooral in de manier waarop de ontbinding en beëindiging geregeld zijn. In dit artikel leg ik je stap voor stap uit wat het verschil is, wat je rechten en plichten zijn, en waar je op moet letten bij het maken van een keuze.
Samenwonen is een grote stap in je relatie, en daarbij hoort ook het maken van belangrijke keuzes over hoe je jullie gezamenlijke leven juridisch en financieel regelt. In Nederland kun je kiezen uit verschillende samenlevingsvormen: het huwelijk, het geregistreerd partnerschap en het samenlevingscontract. Elk van deze vormen brengt eigen rechten, plichten en gevolgen met zich mee. Het is daarom essentieel om goed te begrijpen wat elke samenlevingsvorm inhoudt, zodat je een keuze maakt die past bij jouw persoonlijke situatie en toekomstplannen.
Bij een huwelijk leg je jullie relatie officieel vast bij de burgerlijke stand. Je wordt automatisch elkaars erfgenaam, deelt een beperkte gemeenschap van goederen (tenzij je huwelijkse voorwaarden opstelt) en hebt samen ouderlijk gezag over eventuele kinderen. Het geregistreerd partnerschap lijkt hier sterk op: ook hierbij worden veel zaken automatisch geregeld, zoals het delen van bezittingen en schulden, het ouderlijk gezag en het recht op een vrijstelling van erfbelasting. Geregistreerde partners kunnen daarnaast afspraken vastleggen in partnerschapsvoorwaarden, zodat de verdeling van bezittingen en schulden aansluit bij hun wensen.
Een notarieel samenlevingscontract biedt juist maximale flexibiliteit. Je maakt samen afspraken over de verdeling van bezittingen, schulden en andere belangrijke zaken, maar je moet alles zelf vastleggen. Zaken als ouderlijk gezag, erfgenaamschap en partnerpensioen zijn niet automatisch geregeld en vragen om extra aandacht. Dit maakt het samenlevingscontract vooral geschikt voor stellen die hun afspraken graag op maat willen maken.
Ook de manier waarop je een relatie beëindigt, verschilt per samenlevingsvorm. Een huwelijk of geregistreerd partnerschap moet officieel worden beëindigd, vaak via de rechter, terwijl een samenlevingscontract met een schriftelijke overeenkomst kan worden stopgezet. Daarnaast zijn er verschillen in fiscale voordelen, zoals de vrijstelling van erfbelasting en de manier waarop gezamenlijke inkomsten en uitgaven worden verdeeld.
In dit artikel lees je alles over de verschillen tussen het samenlevingscontract en het geregistreerd partnerschap, de voordelen en nadelen van elke samenlevingsvorm, en waar je op moet letten bij het maken van afspraken. Zo kun je goed geïnformeerd bepalen welke vorm het beste past bij jouw relatie en financiële situatie.
Een samenlevingscontract is een schriftelijke afspraak tussen jou en je partner waarin je vastlegt hoe jullie samenleven. Je hoeft hiervoor niet te trouwen of een geregistreerd partnerschap aan te gaan. In het contract spreek je bijvoorbeeld af wie welke kosten betaalt, hoe jullie omgaan met gezamenlijke bezittingen en wat er gebeurt als één van jullie overlijdt of als jullie uit elkaar gaan. Je kunt in het samenlevingscontract ook afspreken hoe je omgaat met bezittingen, erfenissen en gebruiksrechten.
Het grote voordeel van een samenlevingscontract is de vrijheid: je bepaalt zelf wat je regelt. Het is belangrijk om duidelijk te hebben wat er precies is afgesproken, zodat er bij het beëindigen van de relatie geen onduidelijkheid ontstaat. Dat maakt het vooral populair bij stellen die financieel zelfstandig zijn of bewust geen officiële verbintenis willen aangaan.
Het is verstandig om alle afspraken schriftelijk vast te leggen. Afspraken maken en deze formeel vastleggen zorgt voor juridische duidelijkheid en voorkomt conflicten. Je maakt een samenlevingscontract om afspraken over vermogen, kosten en eigendommen vast te leggen. De afspraken in het contract zijn officieel gemaakt en vastgelegd. Het bijhouden van een goede administratie is belangrijk om bewijs te hebben van eigendom en schulden.
Zonder contract heb je als samenwonenden juridisch vrijwel niets voor elkaar geregeld. En dat kan voor problemen zorgen — bijvoorbeeld bij overlijden of bij het verdelen van gezamenlijke spullen.
Je kunt in principe zelf afspraken op papier zetten, maar een samenlevingscontract heeft pas echt juridische waarde als je het laat vastleggen door een notaris. Bij de notaris kun je ook partnerschapsvoorwaarden of andere afspraken laten stellen om alles goed vast te leggen. Pas dan word je in veel gevallen ook officieel erkend als fiscale partner — bijvoorbeeld door de Belastingdienst, pensioenfondsen of hypotheekverstrekkers.
Zonder notaris loop je dus belangrijke juridische en financiële bescherming mis. In veel gevallen is een zelf opgesteld document simpelweg niet voldoende — bijvoorbeeld als je samen een huis koopt of je partner wilt aanwijzen als pensioenbegunstigde.
Een geregistreerd partnerschap is een officiële samenlevingsvorm die vrijwel dezelfde rechten en plichten kent als een huwelijk. Je regelt het eenvoudig via de burgerlijke stand van de gemeente, waar een ambtenaar van de burgerlijke stand het geregistreerd partnerschap voltrokken. Tijdens deze ceremonie ondertekenen jullie samen met de ambtenaar de partnerschapsakte, waarmee het partnerschap formeel en juridisch wordt vastgelegd. In tegenstelling tot een samenlevingscontract hoef je zelf bijna niets vast te leggen: veel zaken zijn wettelijk al voor je geregeld.
Na het aangaan van een geregistreerde partnerschap ben je officieel geregistreerd partner van elkaar. Dit maakt het geregistreerd partnerschap aantrekkelijk voor stellen die wél juridische zekerheid willen, maar geen traditioneel huwelijk willen aangaan.
Geregistreerd partners krijgen automatisch bepaalde rechten en plichten, vergelijkbaar met een huwelijk, maar met eigen juridische consequenties.
In veel situaties is een geregistreerd partnerschap dus eenvoudiger én vollediger dan een samenlevingscontract. Maar het betekent ook dat je minder vrijheid hebt in het maken van eigen afspraken — tenzij je vooraf partnerschapsvoorwaarden laat opstellen bij de notaris.
Hoewel beide vormen bedoeld zijn om je relatie juridisch vast te leggen, zijn er duidelijke verschillen in rechtsgevolgen, flexibiliteit en bescherming. Afspraken en voorwaarden worden in beide vormen op verschillende manieren gemaakt en vastgelegd. Hieronder zetten we de belangrijkste punten voor je op een rij.
De kosten kunnen flink uiteenlopen, afhankelijk van hoe je het regelt en welke aanvullende documenten je nodig hebt. Naast de basisprijs kunnen er ook bijkomende kosten zijn, bijvoorbeeld voor extra diensten of specifieke documenten. Hier zie je wat je ongeveer kunt verwachten:
Een notarieel samenlevingscontract kost gemiddeld tussen de €250 en €600. De prijs hangt af van de complexiteit van je situatie en eventuele extra documenten, zoals een verblijvingsbeding of testament.
Zonder notaris is een samenlevingscontract goedkoper, maar je loopt dan belangrijke juridische en fiscale voordelen mis — zoals erkenning als fiscale partners of recht op partnerpensioen.
Een geregistreerd partnerschap bij de gemeente is vaak gratis of kost slechts een klein bedrag (soms rond de €50). Wil je daarnaast ook partnerschapsvoorwaarden laten opstellen bij de notaris? Dan komen daar kosten bij: gemiddeld €400 tot €700, afhankelijk van je wensen.
Tip: Denk niet alleen aan de prijs, maar vooral aan de gevolgen bij overlijden of een breuk. Goed geregeld = minder risico én minder kosten achteraf.
Veel mensen twijfelen tussen trouwen of een geregistreerd partnerschap. Beide opties lijken op elkaar, maar er zijn een paar belangrijke verschillen. Zo is een huwelijk wereldwijd erkend, ook in het buitenland, terwijl een geregistreerd partnerschap dat niet altijd is. Ook moet een huwelijk altijd via de rechter worden beëindigd, ongeacht of je kinderen hebt. Bij een geregistreerd partnerschap kan dit in sommige gevallen via de notaris.
In de praktijk kiezen steeds meer stellen voor een geregistreerd partnerschap, omdat het goedkoper is en minder formaliteiten kent. Sommige stellen kiezen er echter bewust voor om te gaan trouwen vanwege religieuze of culturele redenen. Maar wil je volledige internationale erkenning of trouw je religieus? Dan is een huwelijk vaak de logische keuze.
Kies je voor een samenlevingscontract of geregistreerd partnerschap, dan krijg je automatisch te maken met een aantal rechten en plichten. Bij een geregistreerd partnerschap is dit wettelijk geregeld: je deelt bezittingen, draagt samen zorg voor kinderen en bent elkaars erfgenaam. Daarnaast heb je de wettelijke plicht om elkaar te onderhouden. Je hebt ook recht op partnerpensioen en moet samen schulden afwikkelen die binnen de gemeenschap vallen.
Bij een samenlevingscontract bepaal je dit allemaal zelf. Dat geeft vrijheid, maar betekent ook dat je meer moet vastleggen — en risico loopt als je dat niet doet.
Een van de belangrijkste onderwerpen in elke relatievorm is hoe je omgaat met bezittingen en schulden. Bij een geregistreerd partnerschap geldt standaard de beperkte gemeenschap van goederen. Alles wat jullie tijdens de relatie samen opbouwen, wordt bij een breuk 50/50 verdeeld — tenzij je van tevoren andere afspraken maakt via partnerschapsvoorwaarden.
Bij een samenlevingscontract bepaal je helemaal zelf wat privé en wat gezamenlijk is. In het contract kun je een regeling vastleggen voor de verdeling van bezittingen en schulden. Maar let op: zonder duidelijke afspraken kunnen er bij een scheiding lastige discussies ontstaan over wie wat heeft betaald of bezit.
Als je een geregistreerd partnerschap aangaat zonder aanvullende voorwaarden, geldt automatisch de beperkte gemeenschap van goederen. Dit betekent dat alle bezittingen en schulden die jullie tijdens het partnerschap opbouwen, gezamenlijk eigendom worden — ook als één van jullie meer heeft ingebracht. De wet bepaalt welke bezittingen en schulden tot de gemeenschap behoren.
Wat valt er níet onder?
Wil je afwijken van deze standaardverdeling? Dan kun je bij de notaris partnerschapsvoorwaarden opstellen. Daarin bepaal je zelf wat privé blijft en wat tot het gezamenlijke vermogen hoort. Zo voorkom je discussies bij een scheiding — of financiële risico’s als één van jullie schulden maakt.
Let op: bij een samenlevingscontract is er géén sprake van gemeenschap van goederen. Daar bepaal je zelf wat jullie delen, en wat privé blijft.
Een geregistreerd partnerschap is over het algemeen goedkoper dan een huwelijk. Je regelt het bij de gemeente, vaak zonder extra kosten. Een huwelijk is formeler, vereist soms een ceremonie, en brengt extra kosten met zich mee. Let op: kies niet alleen op basis van prijs, maar ook op juridische gevolgen.
Nee. Bij een samenlevingscontract heb je als vader niet automatisch ouderlijk gezag over je kind. Je moet dit apart aanvragen via de rechtbank. Bij een geregistreerd partnerschap krijg je dat gezag automatisch — net als bij een huwelijk.
Nee. Bij een samenlevingscontract moet je elkaar actief aanwijzen als erfgenaam via een testament. Bij een geregistreerd partnerschap of huwelijk ben je automatisch elkaars erfgenaam. Wil je dat je partner jouw bezittingen erft? Regel dit dan goed.
Ja. Bij een geregistreerd partnerschap geldt automatisch de beperkte gemeenschap van goederen, waarbij bezittingen van vóór het partnerschap privé blijven. Wil je nog meer scheiding aanbrengen? Laat dan partnerschapsvoorwaarden opstellen bij de notaris. Bij een samenlevingscontract bepaal je helemaal zelf wat privé of gezamenlijk is.
Ja, dat kan. Je sluit dan een geregistreerd partnerschap bij de gemeente. Vergeet niet om je oude samenlevingscontract officieel te beëindigen, vooral als er afspraken in staan over eigendommen of schulden.
Of je nu kiest voor een samenlevingscontract of een geregistreerd partnerschap — het is belangrijk dat je de juiste afspraken maakt. Een samenlevingscontract geeft je veel vrijheid, maar vereist dat je zélf regelt wat er gebeurt bij overlijden, scheiding of ziekte. Een geregistreerd partnerschap regelt dat automatisch, maar biedt minder flexibiliteit.
Wil je zeker weten dat je niets over het hoofd ziet?
Gebruik dan de gratis tool ‘Samenlevingscontract voorbereiden’ op www.belastingscan.nl/tools/samenlevingscontract
Ontdek in 2 minuten:
Zo regel je samen met je partner snel en eenvoudig een contract dat echt bij jullie past.
Coen is oprichter van Belastingscan en fiscalist met een passie voor technologie. Hij helpt particulieren, ondernemers en DGA’s om helder inzicht te krijgen in hun fiscale situatie.
